دهكده حسابداران نوين اردبيل

1-اندازه گيری بهای تمام شده کالای فروش رفته(که از اين به بعد ب ت ک ف ناميده می شود)2-اندازه گيری مبلغ موجوديی که در پايان دوره در انبار باقی مانده استروشهای اصلی اندازه گيری موجودی:1-ميانگين موزون (متحرک)2-FIFOاولين صادره از اولين وارده3-LIFOآخرين صادره از اولين وارده روش ميانگين موزون(متحرک):الف-سيستم ادواری: در اين سيستم از قيمت ميانگين موزون يک واحد کالا برای دوره استفاده می شود. قيمت ميانگين موزون يک واحد از تقسيم جمع بهای تمام شده کالاهای آماده برای فروش به تعداد کالاهای آماده برای فروش به دست ميايد.با ضرب قيمت ميانگين يک واحد در تعداد کالاهای فروش رفته و موجودی پايان دوره ميتوان مبلغ ب ت ک ف و موجودی پايان دوره را بدست آورد.ب-سيستم دائمی: در اين سيستم از ميانگين متحرک يک واحد استفاده می شود به اين صورت که بعد از هربار خريد برای هر واحد يک قيمت ميانگين جديد محاسبه شده(از تقسيم جمع بهای تمام شده کالاهای آماده برای فروش در آن تاريخ به تعداد کالاهای آماده برای فروش در آن تاريخ) و تا زمانی که محموله جديدی خريداری نشده است برای کالاهای خروجی از انبار از اين نرخ استفاده می شود.روشFIFO:در اين روش فرض بر اين است که کالاهايی که زودتر به انبار وارد شده اند زودتر هم از انبار خارج می شوندروشLIFO:در اين روش فرض بر اين است هر کالايی که ديرتر به انبار وارد شود زودتر هم از انبار خارج خواهد شد.مثال:گردش کالا در شرکت نمونه:           شرح                            تعداد                 قيمت واحد              قيمت کلموجودی ابتدای دوره1/1/84         50                       10                     500خريد در1/3/84                         20                        12                    240فروش در 1/7/84                       25                       خريد در  1/10/84                      5                         17                      85فروش در 1/12/84                     10طبق روشهای مختلف و در سيستمهای مختلف ميزان بهای تمام شده را محاسبه می کنيم1-روش ميانگين: الف-سيستم ادواری: بهای تمام شده کالاهای آماده برای فروش 825=85+240+500تعداد کالاهای آماده برای فروش                                          75=5+20+50قيمت ميانگين                           11=75/825بهای تمام شده کالای فروش رفته                                        385=11*(10+25)موجودی پايان دوره                                                        440=11*40ب-سيستم دائمی: بهای تمام شده کالاهای آماده برای فروش در1/7/84               740=240+500تعداد کالاهای آماده برای فروش در 1/7/84                           70=20+50قيمت ميانگين در1/7/84                                                   10.6=70/740بهای تمام شده کالای فروش رفته در1/7/84                            265=25*10.6تعداد موجودی در 1/7/84    45=25-20+50مبلغ موجودی در 1/7/84                                                  475=45*10.6بهای تمام شده کالاهای آماده برای فروش در1/12/84             560=475+85تعداد کالاهای آماده برای فروش در 1/12/84                        50=5+45قيمت ميانگين در1/12/8411.2=50/560بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در1/12/84112=10*11.2بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در سال84377=112+265تعداد موجودي پايان دوره سال8440=10-5+25-20+50بهاي موجودي پايان دوره سال 84448=40*11.22-روشFIFO الف-سيستم ادواري: تعداد كالاهاي فروش رفته(تماما از محل موجودي ابتداي دوره)35=10+25بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در سال84350=10*35تعداد موجودي پايان دوره40=10-5+25-20+50سهم موجودي پايان دوره از خريد1/10/8485=17*5سهم موجودي پايان دوره از خريد1/3/84240=12*20سهم موجودي پايان دوره از موجودي ابتداي دوره(15=5-20-40)150=10*15جمع موجودي پايان دوره475=150+240+85ب-سيستم دائمي: بهای تمام شده کالای فروش رفته در1/7/84 (از محل موجودي ابتداي دوره)                          250=10*25بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در1/12/84(از محل موجودي ابتداي دوره)100=10*10بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در سال84350=100+250موجودي در1/1/84500=10*50موجودي در1/3/84740=500+(12*20)موجودي در1/7/84490=(10*25)-740موجودي در1/10/84575=490+(17*5)موجودي در1/12/84(موجودي پايان دوره)475=(10*10)-5753-روشLIFO الف-سيستم ادواري: تعداد كالاهاي فروش رفته35=10+25سهم بهاي تمام شده كالاي فروش رفته از خريد1/10/8485=17*5سهم بهاي تمام شده كالاي فروش رفته از خريد1/3/84240=12*20سهم بهاي تمام شده كالاي فروش رفته از موجودي ابتداي دوره100=10*10بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در سال84425=100+240+85تعداد موجودي پايان دوره40=10-5+25-20+50موجودي پايان دوره(تماما از محل موجودي ابتداي دوره)400=10*40ب-سيستم دائمي: بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در1/7/84290=(10*5)+(12*20)بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در1/10/84135=(10*5)+(17*5)بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در سال84425=135+290موجودي در1/1/84500=10*50موجودي در1/3/84740=500+(12*20)موجودي در1/7/84450=(10*5)+(12*20)-740موجودي در1/10/84535=450+(17*5)موجودي در1/12/84(موجودي پايان دوره)400=(10*5)+(17*5)-535 در مثال بالا براي روشLIFOمبالغ مربوط به سيستمهاي دائمي و ادواري مساوي شد اما هميشه اينگونه نيست فرض كنيد در مثال بالا در تاريخ1/12/84 هيچ كالايي از انبار خارج نمي شد محاسبات براي روشLIFOبه شرح زير تغيير مي يافت:الف-سيستم ادواري: سهم بهاي تمام شده كالاي فروش رفته از خريد1/10/8485=17*5سهم بهاي تمام شده كالاي فروش رفته از خريد1/3/84240=12*20بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در سال84325=240+85تعداد موجودي پايان دوره50=5+25-20+50موجودي پايان دوره(تماما از محل موجودي ابتداي دوره)500=10*50ب-سيستم دائمي: بهاي تمام شده كالاي فروش رفته در سال84290=(10*5)+(12*20)موجودي در1/1/84500=10*50موجودي در1/3/84740=500+(12*20)موجودي در1/7/84450=(10*5)+(12*20)-740موجودي در1/10/84(موجودي پايان دوره)535=450+(17*5) مي بينيم كه در اين مساله مبالغ مربوط به سيستمLIFOدر دو سيستم دائمي و ادواري متفاوت شد.نکات مهم:1-روشFIFOدرسيستمهای ادواری و دائمی نتايج يکسانی بدست ميدهد در صورتی که دو روش ديگر فاقد اين خصوصيت می باشند.2-در روشLIFOبا فرض تورمی بودن اقتصاد:موجودی پايان دوره بر اساس سيستم دائمی  موجودی پايان دوره براساس سيستم ادواریب ت ک ف بر اساس سيستم ادواری  ب ت ک ف براساس سيستم دائمی3-با فرض شرايط تورمی اقتصاد:موجودی پايان دورهFIFO  = موجودی پايان دوره براساس روش ميانگين=موجودی پايان دورهLIFOب ت ک فLIFO   = ب ت ک ف روش ميانگين = ب ت ک فFIFOسود و ماليات نيز در شرايط تورمی از روند موجودی پايان دوره پيروی می کنند4-هنگامی که گردش اقلام موجودی بسيار زياد است نتايج به کارگيری روش ميانگين مشابه نتايج روشFIFOاست5-يکی از معايب روشFIFOعدم رعايت دقيق اصل تطابق هزينه ها با درامدهای همان دوره می باشد در حالی که در روشLIFOاين مشکل وجود ندارد6-يکی از مزايای سيستمFIFOتطابق جريان هزينه با گردش فيزيکی موجوديها می باشد7-مشکل اصلی روشLIFOوقتی است که موجودی سال پايه (موجودی ابتدای دوره اولين سالی که روشLIFOدرشرکت مورد استفاده قرار گرفته است)دچار تغيير شود.8-طبق استانداردهای حسابداری ايران استفاده از روشLIFOمجاز نمی باشد9-معمولا در شرکتهای بزرگ ايرانی از روش ميانگين متحرک استفاده می شود.