امنیت در خرید اینترنتی

اگر قصد خرید اینترنتی از یک فروشگاه الکترونیکی را دارید باید با چشمانی باز این کار را انجام دهید. ما نمی خواهیم خرید اینترنتی را یک کار عجیب و سخت جلوه دهیم اما وقتی شما به صورت فیزیکی هم خرید می کنید مطمئنا از یک مکان معتبر خرید خود را انجام می دهید. خرید اینترنتی شاید ساده ترین و لذت بخش ترین کاری باشد که شما در اینترنت می توانید انجام دهید به شرطی که به یک سری نکات مهم توجه داشته باشید.

خرید اینترنتی از فروشگاه های معتبر
قبل از خرید اینترنتی در مورد فروشگاهی که می خواهید از آن خرید کنید تحقیق کنید. فروشگاه های معتبر عموما آدرس پستی، تلفن و مشخصات خود را به طور دقیق در وب سایت شان درج می کنند. دقت کنید که فروشگاهی که از آن خرید می کنید یک فروشگاه فعال است یا یک وب سایت رها شده. در نظر داشته باشید تعداد زیادی وب سایت رها شده در اینترنت وجود دارند که روزی به مشتریان خود سرویس دهی می کردند اما به علل مختلف بی استفاده مانده اند اگر از طریق تبلیغات با فروشگاه آشنا شدید تقریبا می توان اطمینان داشت که فروشگاه مورد نظر فعال است، اما اگر به طور اتفاقی وارد فروشگاه شدید باید بررسی بیشتر نمایید. معمولا وب سایت های فعال بخش اخبارشان به روز است به عنوان یکی از نشانه های به روز بودن فروشگاه می توان در نظر گرفت است و یا اینکه بررسی کنید اطلاعات تکمیلی در مورد کالا به همراه قیمت و شرایط و هزینه های ارسال درج شده باشد. معمولا فروشگاه هایی که یک شعبه ی فیزیکی دارند بسیار مطمئن تر از فروشگاه هایی هستند که فقط به صورت مجازی پایه گذاری شده اند و آمارها نیز نشان می دهد اعتماد افراد به فروشگاه هایی که شعبه ی فیزیکی دارند بیشتر است. زیرا احتمال کلاهبرداری و یا این که کالای خریداری شده به دست شما نرسد کمتر است و اگر مشکلی پیش بیاید می توانید به آدرس فروشگاه مربوطه مراجعه کنید.

انتخاب روش خرید مناسب
وقتی از یک فروشگاه مجازی معتبر خرید می کنید معمولا انتخاب های متعددی برای نحوه خرید و دریافت کالا برای شما وجود خواهد داشت. از جمله پرداخت وجه به صورت آنلاین، خرید به صورت پستی، واریز به حساب و .... . همیشه سعی کنید روشی برای خرید خود انتخاب کنید که کمترین ریسک پذیری را داشته باشد.


خرید به صورت آنلاین
معمولا فروشگاه هایی که ارائه دهنده سرویس های آنلاین هستند خدمات پرداخت اینترنتی خود را از یکی از بانکهای کشور دریافت می کنند و بانک ها نیز معمولا بابت ارائه این نوع سرویس از فروشگاه ها مبالغی بابت ضمانت دریافت می کنند. تا در مواردی که از فروشگاه مربوطه شکایتی صورت گرفت مورد اجرا قرار دهند. استفاده از این سیستم بیشتر در مواقعی مناسب است که شما محصول خود را می خواهید به صورت الکترونیکی دریافت کنید مانند خرید کارت اینترنت و .... . در پرداخت های آنلاین همیشه وقتی می خواهید مرحله پرداخت وجه را از طریق کارت انجام دهید وارد سایت دومی خواهید شد که سایت بانک دریافت کننده وجه است که عموما سایت های بانک سامان به آدرس sb14.com و یا سایت بانک پارسیان به آدرس pec.ir و یا سایت معتبر دیگر بانک ها می باشد. دقت کنید بسیاری از سارقان اینترنتی با راه اندازی سایت هایی شبیه به سایت های بانکها و آدرس های شبیه به آنها اقدام به کلاهبرداری نموده اند. اگر از مرورگر IE اسفتاده می کنید، بعد از ورود به صفحه پرداخت بانک، تصویر یک قفل زرد رنگ پایین صفحه مشاهده می شود روی آن قفل دو بار کلیک کنید تا گواهینامه سایت باز شود. در قسمت Issuedto آدرس بانک نوشته شده است . مثلا اگر وارد سایت بانک پارسیان شده باشید باید www.pec.ir نوشته شده باشد. ولی اگر وارد قسمت پرداخت شدید و این قفل زرد رنگ را مشاهده نکردید، یا نام داده شده در قسمت Issuedto درست نبود، شماره کارت رمز خود را وارد نکنید چون نشان دهنده ی این است که این سایت از نظر امنیتی تایید نشده است و یا اصلا سایت بانک نمی باشد و اطلاعات شما در اختیار افراد دیگری قرارخواهد گرفت.

شیوه خرید از طریق واریز به حساب
در این روش برای خرید اینترنتی یک کالا باید ساعت ها در صف بانک بایستید تا مبلغ را به حساب فروشگاه واریز کرده  سپس شماره فیش را در وب سایت وارد کنید تا محصول مورد نظر را برای شما ارسال کنند. این شیوه یکی از بدترین شیوه های خرید اینترنتی است و حتی شاید نتوان آن را یک خرید اینترنتی قلمداد کرد. زیرا استفاده از تجارت الکترونیک باید باعث سرعت وسهولت در خرید گردد، اما در این روش شما دردسر بیشتری نسبت به خرید فیزیکی خواهید داشت. از نظر امنیتی هم استفاده از این روش خرید غیر عاقلانه است. در پرداخت های الکترونیکی تمام سوابق تراکنش های مالی شما در سیستم ثبت می شود و حتی مشخص است که این کالا در چه تاریخی و از چه فروشگاهی و با چه قیمتی خریداری شده است. اما در حالتی که شما به حساب فردی مبلغی واریزمی کنید ممکن است هیچ وقت چیزی به دست شما نرسد و چون شما مبلغ را در بانک واریز کرده اید و این فروشگاه اینترنتی برای بانک شناخته شده نیست و فروشگاه ضمانتی هم به بانک نداده است. اثبات این که شما مبلغی را بابت خرید محصول خاصی که در اینترنت وجود داشته پرداخت کرده این مشکل تر است و ردیابی آن سخت تر و یا اگر بر فرض فیش بانکی را گم کنید که اوضاع وخیم تر خواهد شد. بسیاری از سارقان از این روش نیز برای کلاهبرداری های اینترنتی خود استفاده می کنند و با راه اندازی یک سایت و رائه یک محصول با قیمت وسوسه انگیز و ارائه شماره حساب از مشتریان می خواهند مبالغ را واریز کنند. معمولا این افراد درخواست مبالغ اندکی از مشتریان می کنند، به طور مثال 3 تا 5 هزار تومان. به همین خاطر بیشتر افراد وقتی چیزی به دستشان نمی رسد در  پی شکایت نمی روند، اما در نظر بگیرید این افراد از هزاران نفر به این شیوه کلاهبرداری می کنند و مبالغ کلانی به جیب می زنند.

خرید پستی
شاید بتوان امن ترین روش برای خرید اینترنتی استفاده از سیستم خرید پستی باشد که امروزه اغلب فروشگاه ها نیز از این سرویس استفاده می کنند. شما با استفاده از این روش می توانید محصول مورد نظر را سفارش دهید و محصول موردنظر توسط شرکت پست برای شما ارسال شده  و سپس مبلغ کالا را به مامور پست تحویل می دهید. می بینید که در این روش شما با اطمینان خاطر و بدون اینکه پولی را از پیش پرداخت کرده باشید می توانید محصول خود را خریداری کنید. استفاده از این روش برای کالاهایی که ماهیت فیزیکی دارند بسیار مناسب است. همیشه سعی کنید در فروشگاهی که امکان خرید پستی وجود دارد از این روش استفاده کنید البته از این شیوه در محصولاتی که ماهیت فیزیکی ندارند مانند کارت اینترنتی و اطلاعات و حق عضویت و .... نمی توان استفاده کرد و باید شیوه پرداخت آنلاین استفاده شود.

منبع: وبلاگ کامپیوتر واینترنت

اصول اخلاقي تجارت

مقدمه:

اصول اخلاقي تجارت، شكلي از اصول اخلاقي كاربردي است كه اصول اخلاقي و مسائل اخلاقي را در تجارت بررسي مي كند. اين اصول در تمامي رفتارهاي تجاري كاربرد دارند و به اخلاق افراد و سازمانها مرتبط مي باشند.
اصول اخلاقي كاربردي: علمي است كه اصول اخلاقي را در زمينه هاي تجاري، پزشكي، فني و حقوقي مورد بررسي قرار مي دهد.

اصول اخلاقي در واقع استانداردهاي اخلاقي يك فرد يا جامعه را مورد بررسي قرار مي دهد. به بيان ديگر اصول اخلاقي علم مطالعه استانداردهاي اخلاقي است.
در بازاهاي قرن بيست و يكم كه وجدان كاري از اهميت برخوردار شد، تقاضا براي تعاملات و فعاليتهاي تجاري كه مبتني بر اصول اخلاقي بودند افزايش يافت و قوانين جديدي براي رعايت اصول اخلاقي در تجارت وضع شد.
حدود و كميت مسائل اخلاقي كه در يك فعاليت تجاري پديد مي آيند، مشخص مي كند كه يك شركت تا چه حد در مسير ضد ارزشهاي اقصادي-اجتماعي منحرف شده است.
از لحاظ تاريخي، توجه به اصول اخلاقي تجارت در مراكز آموزشي و شركتهاي بزرگ بين دهه هاي 80 و 90 افزايش يافت. امروزه اكثر شركتهاي بزرگ مطالبي را پيرامون ضد ارزشهاي اقتصادي-اجتماعي در وب سايت هاي خود قرار داده اند از جمله رموز اصول اخلاقي و ويژگيهاي مسئوليت اجتماعي.
در برخي موارد نيز شركتها، ارزشها و عقايد اصلي خود در زمينه اصول اخلاقي تجارت را تغيير داده اند. براي مثال: عقايد و وديدگاه هاي شركت نفتي British Petroleum (BP) پيرامون محيط زيست

ادامه نوشته

موانع تجارت الکترونیک

سخن از تجارت الکترونیک است و موانع و مشکلات پیاده سازی آن در ایران. به نظر می رسد خواننده می بایست با یک سری دلایل و بهانه هائی که حکایت از عدم امکان وجود تجارت الکترونیک در ایران است مواجه شود. نبود ساختار بانکی مناسب، نبود زیر ساخت های حفاظتی و امنیتی، نبود امکانات ارتباطی سریع با شبکه اینترنت و صدها دلیل و برهان دیگر که ثابت می کند ما نمی توانیم تجارت الکترونیکی داشته باشیم.

هرچند خیلی از این ها درست است و ما هم واقعا نمی توانیم تجارت الکترونیک داشته باشیم ولی سوال این جاست که اگر همین امروز تمام این موانع حل شوند، سیستم بانکی اصلاح شود و همین فردا همه مردم یک کارت اعتباری، مثلا "خرید کارت" داشته باشند، آیا ما صاحب تجارت الکترونیک می شویم؟ اگر در جواب این سوال شک دارید به شما کمک می کنم.

قبل از پرداختن به یک مثال ساده از یک فرایند ساده تجارت الکترونیک، باید این توضیح را اضافه کنم که موضوع تجارت الکترونیک، بسیار گسترده است و وقتی که از این اصطلاح استفاده می کنیم باید حتما مشخص کنیم در کدام حوزه می خواهیم صحبت کنیم. مثلا ممکن است بگوئید حتی یک سایت ساده وب نیز می تواند شروع تجارت الکترونیک محسوب شود و یا فروش کالا و محصولات را نشانه تجارت الکترونیک بدانیم. حتی ارتباط های تجاری پیچیده بین شرکتها نیز تجارت الکترونیک است. خرید و فروش سهام، شرکت در مناقصه ها، تبلیغات کالا و محصولات نیز از دیگر حوزه های تجارت الکترونیک هستند.

ادامه نوشته

7سین تجارت اینترنتی

برترین ها: پس از برگزاری سمینار موفق در اصفهان با موضوع برندسازی و خوش نامی راز افزایش فروش با سخنرانی دکتر احمد روستا پدر بازاریابی ایران، مهندس سعید وفایی و بنده در حوزه برندسازی اینترنتی و افزایش فروش از طریق اینترنت، افتخار داشتم که در برگشت به تهران برای سمینار بین المللی بازاریابی اینترنتی با این استاد بزرگوار باشم. بزرگی، نگرش ها و فروتنی ایشان برای من بسیار جالب بود.

آقای دکتر روستا با حرف های جدیدش در سمینار بین المللی بازاریابی اینترنتی بسیار درخشید. مخاطبان در این سمینار موفق، کنار 2 سخنران ایرانی و 3 سخنران از دانمارک و آفریقای جنوبی با آخرین متد، مدل و الگوهای موفق بازاریابی اینترنتی آشنا شدند. در پایان این سمینار مصاحبه ای کوتاه با دکتر روستا در زمینه «کسب و کار و بازاریابی اینترنتی داشتم» که در ادامه از نظر می گذرانید:

*تعریف شما از بازاریابی اینترنتی چیست و گستره این واژه را چگونه می بینید؟

به نظر من بازاریابی اینترنتی، بازاریابی در یک فضا و با فرآیند متفاوت برای پاسخگویی به نیازها و نیازمندان در هر مرحله از زمان و در هر نقطه از جهان است و به عبارتی دیگر بازاریابی اینترنتی مبتنی بر نگرش و تفکر متفاوت است. ولی به دلیل اینکه در بازاریابی اینترنتی واژه بازاریابی به کار رفته در نهایت هدف یک چیز است: به پیام ها و نیازهای کاربران در دنیا به وسیله فناوری ارتباطات و تکنولوژی ها پاسخگو باشیم.

*صحبت از کسب و کار کردید. از دید شما آیا اینترنت یک وسیله و ابزار برای توسعه کسب و کار است یا اینکه خود اینترنت یک نوع کسب و کار به شمار می رود؟

سوال بسیار خوبی است، این سوالی است که در سمینار از حضار پرسیدم. این روزها افراد در دنیا پدیده اینترنت را هم به عنوان یک رسانه و هم یک نوع کسب و کار می بینند. اگر از دید شما اینترنت یک رسانه است پس برای توسعه کسب و کار خودتان بهترین ابزار یا رسانه را انتخاب کرده اید. اما اگر آن را یک نوع کسب و کار تلقی می کنید مفهوم، مدل و انواع اینها را باید در خودتان خلق کنید. به عبارتی از دید من خیلی از بنگاه ها و افراد، اینترنت را به عنوانی ک وسیله و ابزار تجارت خودشان شروع می کنند و بعد آن را به یک نوع کسب و کار اینترنتی تبدیل می کنند. در تجارت های سنتی همه این مدل ها را ما آزمایش کرده ایم و با آن به خوبی آشنا هستیم. 

ولی در دل بازاریابی اینترنتی الگو و مدل ها، برای بسیاری ناشناخته و در حال توسعه هستند. همان طوری که مخاطب ما در بازاریابی اینترنتی به یک مشتری تبدیل می شوند فراموش نکنیم که مدل ها نباید کپی برداری شوند، باید با واقعیت ها برخورد کنیم و به تمامی نکات و شرایط فرهنگی، جغرافیایی، مذهبی توجه کرد، قطعا تمامی مدل ها در طول زمان و در تمامی شرایط پویا خواهند بود.

ادامه نوشته

الفباي تجارت الكترونيك‌ - مشكلات برپاكردن يك فروشگاه اينترنتي‌(5)

• اشاره : 
  چنان‌كه قبلا هم گفته‌شد، موضوع تجارت الكترونيك را از دو منظر متفاوت مي‌توان مطالعه كرد. يكي از ديدگاه مشتري و اين‌كه يك كاربر اينترنت بايد چه اطلاعاتي را كسب كند تا بتواند به راحتي و با اطمينان خاطر از اينترنت خريد كند، ديگري از نگاه فروشنده و اين‌كه چگونه مي‌توان يك تجارت آنلاين را برپاكرد. طي چند شماره گذشته، ضمن مطالعه برخي كليات، ديده شد كه مراحل اصلي پردازش يك معامله الكترونيكي ساده چگونه اتفاق مي‌افتند. در اين شماره موضوع را از نگاه فروشنده ادامه مي‌دهيم و با اين پيش فرض كه اطلاعات اوليه كافي درباره نكات فني مربوط به شروع يك تجارت آنلاين داريد، كمي درباره مشكلات عملي برپا كردن يك فروشگاه اينترنتي معمولي و چالش‌هاي آن صحبت مي‌كنيم. اين موضوع، بحث مفصلي مي‌طلبد و چاره‌اي نداريم جز آن‌كه در اين نوشتار تنها برخي مشكلات آن را برشماريم. براي مطالعه مطالب بيشتر در اين زمينه به ضميمه آنلاين اين مقاله با عنوان <چالش‌ها و فرصت‌ها در برپاكردن يك تجارت الكترونيكي> روي سايت ماهنامه شبكه مراجعه كنيد.
• افسانه زدايي از تجارت الكترونيك اگر بخواهيم چالش‌هاي برپاكردن يك كسب‌وكار آنلاين را برشماريم، آسان‌ترين نقطه شروع آن‌است كه كوشش كنيم بنيادي‌ترين مباني توجيهي تجارت الكترونيك را بكاويم و با يك روش منطقي، پاسخي براي اين پرسش ساده بيابيم كه اصولا اين نوع تجارت به چه دردي مي‌خورد؟ 
  
  در پاسخ بايد گفت كه اين شيوه از تجارت نيز ناگزير بايد همچون ساير اشكال تجارت، اصولاً كار دو طرف يك معامله تجاري را آسان كند: فروشنده و خريدار. بنابراين يك مطالعه نظام‌مند درباره مزايا و معايب تجارت‌الكترونيك، حتما شامل بررسي دقيق‌تر مزايا و مشكلاتي است كه هريك از دو طرف معامله با آن مواجه مي‌شوند. اما آيا تجارت الكترونيك لزوما كارها را آسان مي‌كند؟ اگر بخواهيم از نگاه فروشنده به اين قضيه نگاه كنيم، واقعيت اين است كه تجارت‌الكترونيكي را نمي‌توان هرگز يك ميانبر و ترفند براي فروش بيشتر و آسان‌تر دانست. تجارت الكترونيكي يك فن است. مهارتي است كه يك فروشنده مي‌تواند به مهارت‌هاي قبلي خود بيفزايد. اگر يك فروشنده در كسب‌وكار معمولي خود موفق نباشد، احتمال اينكه در نوع الكترونيكي آن موفقيتي به دست آورد نيز اندك است. زيرا اين شيوه از تجارت مجموعه‌اي از دردسرهاي فني و اقتصادي تازه را با خود به همراه مي‌آورد كه برخي‌ از آن‌ها گريزناپذيرند. يك فروشنده تنها پس از پشت‌سر گذاشتن تمام چالش‌هاي فني و غير فني كه بر سر بهره برداري از يك تجارت الكترونيكي ساده وجود دارد، تازه به نقطه صفر مي‌رسد. يعني نقطه‌اي كه از آن‌جا بايد ذهن خود را بر روي برنامه‌ريزي مالي و كسب سود متمركز كند. 
  
  هنگامي كه فروشنده شروع به برپاكردن فروشگاه اينترنتي خود مي‌كند، اولين مسئله‌اي كه پيش روي خود مي‌بيند مسئله برپاكردن يك سايت‌وب است. و اين امر از آن دسته مسائل سهل‌و ممتنعي است كه معمولاً مردم كمترين وقت را براي پرداختن به آن صرف مي‌كنند. چون تصور مي‌كنند كه اين كار آسان‌ترين قسمت مسئله است و لابد مشكلات پيشرفته‌تري بعد از اين مرحله در انتظار آن‌هاست كه بايد خود را براي رويارويي با آن‌ها آماده كنند، ولي همين تصور اشتباه معمولا كار را پيچيده‌تر مي‌كند. وقتي به اينترنت مراجعه مي‌كنيد، گذشته از تعداد قابل توجهي از فروشگاه‌هاي موفق، تعداد زيادي سايت اينترنتي ديگر نيز پيدا مي‌كنيد كه در ميانه راه از پيشرفت بازمانده‌اند و از يك كاتالوگ اينترنتي، فراتر نرفته‌اند.
   
  

ادامه نوشته

الفباي تجارت الكترونيك - چگونگي آغاز يك تجارت الكترونيكي - (4)

اشاره : 
در شماره قبل موضوع پرداخت الكترونيكي را از منظر خريدار كالا بررسي كرديم و ديديم كه <عمليات پرداخت الكترونيكي پول واقعا چگونه اتفاق مي‌افتد؟> در اين مقاله اين موضوع را از منظر فروشنده بررسي خواهيم‌كرد و قصد داريم ببينيم با توجه به مكانيزم عمليات پرداخت الكترونيكي، چگونه مي‌توان يك تجارت الكترونيكي را شروع كرد. شايان توجه است كه توضيحاتي كه در اين مقاله مي‌آيد، موضوع را به طور عمومي بررسي مي‌كند و روش‌هايي كه تشريح مي‌شود در همه‌جاي دنيا به شرط فراهم بودن زيرساخت‌هاي تجارت الكترونيك (مانند شبكه پرداخت آنلاين)، يكسان است. در اين مقاله تنها در چند مورد اشاراتي به وضعيت خاص ايران خواهيم داشت، ولي درباره اين‌كه با توجه به عدم وجود زيرساخت‌هاي لازم در ايران1 چه راه‌حل‌ها و راهكارهايي وجود دارد، چيزي نخواهيم گفت و اين موضوع را مفصلا در شماره‌هاي آينده بررسي خواهيم كرد.

 

مقدمه 
روشي كه در اينجا به زبان ساده تشريح مي‌شود، اين روزها در كشورهاي مختلف دنيا تحت عنوان B2C رايج است و هركسي كه قصد شروع يك كسب‌وكار آنلاين را دارد، كمابيش همين مراحل را طي مي‌كند. نگاه ما در اينجا بيشتر كسب‌وكارهاي كوچك و متوسط است و وارد رويه پيچيده كسب‌وكار آنلاين سايت‌هاي بزرگ نمي‌شويم. ضمن آن‌كه در اين مقاله تنها مراحل فني و اصلي كار را توضيح مي‌دهيم و به جزئيات و نيز مراحل حقوقي، قضايي و قانوني آن (كه از يك كشور به كشور ديگر متفاوت است) كاري نخواهيم داشت. بنابراين لازم است در شرايط عملي درصورت وجود هرگونه رويه تعريف‌شده، با توجه به سازوكارهاي قانوني عمل كنيد. مراحل كار به اين شرح است:

1- افتتاح يك حساب بانكي با قابليت دريافت الكترونيكي 
قدم اول، افتتاح يك حساب جاري اينترنتي يا چنانكه مصطلح است يك Internet Merchant Account است. اين حساب در واقع يك حساب بانكي با قابليت پذيرش پرداخت‌هاي الكترونيكي است. توجه داشته باشيد كه ممكن است يك حساب بانكي، قابليت دريافت پول به صورت الكترونيكي را داشته باشد، اما اينترنتي نباشد. به عبارت ديگر صرف اينكه گفته شود يك حساب بانكي خاص داراي امكانات مبادله الكترونيكي است، به معناي آن نيست كه مي‌توان از طريق آن به خريد و فروش در اينترنت پرداخت.
مشكل مهمي كه در رابطه با حساب جاري اينترنتي وجود دارد اين‌است كه با وجود آسان بودن افتتاح اين نوع حساب درآمريكا و چند كشور صنعتي ديگر دنيا، در ساير كشورها (حتي كشورهايي كه هم‌اكنون عمليات بانكداري و تجارت الكترونيكي در آن‌ها به خوبي جريان دارد) شامل انواع مراحل اداري دست‌وپا گير است. خوشبختانه اين فرآيند در اكثر كشورها درحال آسان شدن است.
البته يك ويژگي كلي بانكداري الكترونيكي آن‌است كه محل اسكان صاحب حساب و بانكي كه اين حساب را باز مي‌كند، لزوما يك كشور نيست. چنانكه برخي بانك‌هاي آمريكايي يا اروپايي امكان افتتاح حساب براي شهروندان اروپايي يا آمريكايي را فراهم مي‌كنند و حتي برخي شعب خارجي اين بانك‌ها جهت افتتاح حساب‌هايي از اين دست براي شهروندان خارجي خدماتي ارائه مي‌دهند اما اين موضوع عموميت ندارد و معمولا بهترين گزينه آن‌است كه يك بانك معتبر محلي بتواند به شبكه تراكنش‌هاي مالي بين‌المللي و اينترنت متصل شود و با ساير بانك‌ها به مبادله اطلاعات الكترونيكي بپردازد.

چه كسي مي تواند يك كسب و كار آنلاين براي خود راه بيندازد؟

بهتر است قبل از اين‌كه يك كسب‌وكار آنلاين را راه‌اندازي كنيد، شرايط خود را براي ورود به اين عرصه محك بزنيد. در اين زمينه مهمترين سوال اين‌است كه آيا قبلا در رابطه با موضوع كسب‌وكاري كه قصد برپاكردن گونه‌ آنلاين آن را داريد، تجربه‌اي داشته‌ايد يا خير. به عنوان مثال اگر قصد داريد يك كتاب‌فروشي آنلاين را راه‌بيندازيد، آيا اصولا از حرفه‌ كتاب فروشي و صنعت توليد و توزيع كتاب (به شيوه سنتي) اطلاعي داريد؟ آيا قبلا در اين عرصه تجربه كاري داشته‌ايد؟ در باره ساير حوزه‌هاي مناسب براي تجارت الكترونيك مانند فروش انواع محصولات فرهنگي و هنري، رسانه‌ها، نيازمندي‌هاي اوليه و روزانه مردم و يا محصولات كامپيوتري مانند نرم‌افزار و سخت‌افزار نيز همين پرسش وجود دارد: آيا در حرفه مورد نظر خود سررشته داريد؟ دقت كنيد كه تجربه نشان داده‌است كساني كه بدون داشتن تجربه و شناخت از رموز، ترفندها و مشكلات يك حرفه خاص، مستقيما به راه‌اندازي نوع آنلاين آن حرفه مبادرت مي‌كنند، موفقيت اندكي كسب‌ مي‌كنند.

ادامه نوشته

الفباي تجارت الكترونيكي - پرداخت الكترونيكي چگونه اتفاق مي‌افتد؟ - (3)

اشاره : 
اغلب كاربراني كه تازه با مفهوم تجارت الكترونيك آشنا شده‌اند يك پرسش ساده دارند: <عمليات پرداخت الكترونيكي پول واقعا چگونه انجام مي‌شود؟> اما براي اين پرسش ساده، جواب سرراست و كاملي پيدا نمي‌كنند. سايت‌هاي گوناگوني در اينترنت وجود دارند كه هريك مي‌كوشند گاه به زبان ساده و گاه با بياني فني، بخشي از اين فرآيند را توضيح دهند. اما پيدا كردن يك جواب خلاصه و مفيد آسان نيست. در اين مقاله قصد داريم پاسخ نسبتا قانع‌كننده‌اي براي اين پرسش بياوريم. در اين‌جا چند اصطلاح مهم درباره پرداخت الكترونيكي خواهيد آموخت و با فرآيند پردازش الكترونيكي عمليات خريد و فروش آشنا خواهيد شد. ضمن آنكه اگر با مفاهيم پايه‌اي تجارت الكترونيك آشنا نيستيد، مي‌توانيد به قسمت‌هاي اول و دوم اين مقاله (در شماره‌هاي 52 و 53) مراجعه كنيد.

يك خريد آنلاين فرضي‌

اجازه بدهيد بي‌مقدمه، يكراست سراغ اصل مطلب برويم. فرض كنيد كه من يك كارت اعتباري (Credit Card) يا كارت بدهي (Debit Card) دارم و آماده‌ام از يكي از سايت‌هاي اينترنتي كالايي بخرم. سوال اين است كه وقتي سفارش خودم را در يكي از اين سايت‌ها ثبت مي‌كنم چه اتفاقاتي رخ مي‌دهد؟

قبل از هرچيز بهتر است كه با يكي دو اصطلاح عمومي در اين مورد آشنا شويم. اتفاقي كه ما از آن صحبت مي‌كنيم اصطلاحا Online Transaction يا مبادله آنلاين ناميده مي‌شود(1) اما در اين مقاله ما تنها نوع خاصي از مبادله الكترونيكي را مد نظر داريم كه در مدل B2C متداول است. اين نوع خاص كه از اين به بعد با عنوان Online Payment Processing يا <پردازش آنلاين پرداخت الكترونيكي> ياد مي‌كنيم، همان عملياتي است كه طي آن يك كاربر (مشتري) معمولي كالايي را از طريق اينترنت خريداري مي‌كند. هم خريداراني كه مايلند از جزئيات مكانيزم خريد و فروش الكترونيكي آگاهي داشته باشند و هم كساني كه علاقه‌مندند كه دانش خود درباره تجارت الكترونيك را بالا ببرند و در آينده نزديك كسب‌وكاري از اين نوع راه بيندازند، نيازمند  دانستن اطلاعاتي درباره مكانيزم <پردازش آنلاين پرداخت الكترونيكي> هستند.

در اين نوع از معامله الكترونيكي، فروشنده و خريدار در دو سوي فرآيند قرار دارند و ميان آن‌ها طيفي از سيستم‌ها و عمليات ميانجي واقع است. پيش‌نياز انجام معامله آن‌است كه هردو طرف معامله   امكان حضور ‌در سيستم پرداخت الكترونيكي را داشته باشند. براي اين منظور مشتري بايد يك كارت اعتباري يا كارت بدهي داشته باشد و فروشنده بايد يك حساب بانكي مخصوص دريافت‌هاي الكترونيكي داشته باشد. به اين نوع حساب بانكي ويژه اصطلاحا ‌Merchant Account مي‌گويند.

مشتري نيز ممكن است كارت اعتباري خود را براساس حسابي كه نزد يك بانك معتبر دارد به طور مستقيم و يا با واسطه يك شركت مالي و خدماتي دريافت كرده باشد. بنابراين هر دو سوي معامله نيازمند داشتن حساب بانكي ويژه‌اي هستند كه پول را به صورت الكترونيكي بين خود جابجا ‌كنند.

ادامه نوشته

الفباي تجارت الكترونيكي - درباره كارت اعتباري‌ - (2)

اشاره : 
در قسمت پيشين به مدل‌هاي مختلف تجارت الكترونيك اشاره كرديم و از مدل B2C به عنوان يكي از مدل‌هاي اصلي اين شيوه تجارت ياد كرديم. بخش مهمي از اين مدل تجارت الكترونيك به ابزاري متكي است كه كارت اعتباري ناميده مي‌شود و ابزار الكترونيكي نقل و انتقال پول به شمار مي‌رود. بسياري از مردم مايلند بدانند اين كارت‌ها چه هستند و چگونه مي‌توان آن‌ها را تهيه و مورد استفاده قرارداد. اگرچه در ايران هنوز يك نوع كارت اعتباري استاندارد كه در سراسر كشور و در تمام بانك‌ها معتبر باشد و قابليت استفاده در شبكه اينترنت را (دست كم براي مبادلات داخلي) داشته باشد معرفي نشده‌است، ولي اغلب افراد آشنايي با اين كارت‌ها و امكان استفاده از آن‌ها را مقدمه و پيش‌زمينه‌اي براي ورود به دنياي خريد و فروش الكترونيكي مي‌دانند. در اين قسمت از مجموعه مقالات الفباي تجارت الكترونيك نگاهي مختصر به تاريخچه، ساختار و انواع كارت اعتباري خواهيم داشت. در مقالات بعدي شرح نحوه استفاده از اين كارت‌ها را در شبكه اينترنت به تفصيل توضيح خواهيم داد.

كارت اعتباري چيست؟
كارت اعتباري يك كارت پلاستيكي است كه روي آن  نام صاحب كارت و شماره آن به صورت برجسته وجود دارد و پشت كارت يك نوار مغناطيسي ديده مي‌شود كه درون خود برخي اطلاعات مهم مثل هويت و آدرس دارنده كارت را ذخيره كرده است. سيستم‌هاي مالي كامپيوتري مانند دستگاه‌هاي خودپرداز ATM از اين اطلاعات هنگام احراز هويت فرد به منظور برداشت پول استفاده مي‌كنند. يك كارت اعتباري استاندارد شامل يك عدد 16 رقمي نيز هست كه حاوي اطلاعات مهمي درباره نوع كارت، بانك صادركننده آن و اطلاعات ديگر است. اين شماره براي دارنده هر كارت منحصر به فرد است. از اين شماره براي شناسايي دارنده كارت هنگام انجام معاملات الكترونيكي روي اينترنت نيز استفاده مي‌شود.

تاريخچه‌
آن‌طور كه در دائره‌المعارف‌هاي بريتانيكا و انكارتا  آمده است، استفاده از اين نوع كارت براي انجام نقل و انتقال پول ابتدا در دهه 1920 و در كشور آمريكا رواج يافت. در آن زمان برخي شركت‌هاي خصوصي مانند بعضي از هتل‌هاي زنجيره‌اي و تعدادي از شركت‌هاي نفتي مشتريان خود را به استفاده از اين كارت‌ها براي سهولت در پرداخت تشويق مي‌كردند. استفاده از اين كارت‌ها پس از جنگ جهاني دوم و خروج از ركود اقتصادي شدت گرفت.

اولين كارت اعتباري از نوع امروزي آن، يعني كارتي كه بتوان با استفاده از آن در طيف وسيعي از فروشگاه‌ها و كسب‌وكارها پول مبادله كرد، در1950 توسط Diners Club Inc معرفي شد و هنوز هم يكي از كارت‌هاي اعتباري شناخته‌شده از اين نوع به شمار مي‌رود. در1958 نيز كارت اعتباري ديگري در همين رده توسط شركت
American Express معرفي شد كه در حال حاضر يكي از معروف‌ترين نوع كارت‌هاي اعتباري است. مشخصه اصلي اين دسته از كارت‌ها اين‌است كه شركت صادركننده كارت از دارنده آن يك مبلغ عضويت سالانه دريافت مي‌كند و سپس به صورت ماهانه يا ساليانه و يا در دوره‌هاي زماني ديگر براي او صورت‌حساب مي‌فرستد و معادل مبلغ اين صورت حساب از موجودي دارنده كارت نزد شركت صادركننده آن كسر مي‌شود.

مدتي بعد سيستم كارت اعتباري بانكي رواج يافت. در اين سيستم كه امروزه نيز مورد استفاده است، صادركننده كارت در اصل يك بانك است و هريك از دارندگان كارت اعتباري نزد بانك يك حساب دارند. هنگامي كه كالا يا خدماتي توسط دارنده كارت (مشتري) خريداري مي‌شود، اين پول بلافاصله به حساب فروشنده (كه خود نزد بانك حسابي دارد) واريز مي‌شود. 

بانك نيز به نوبه خود اين هزينه را به صورت ماهانه و يا در دوره‌هاي زماني معين ديگري به حساب مشتري منظور مي‌كند و صورت‌حساب برايش صادر مي‌كند و در صورتي كه به ميزان كافي در حساب مشتري پول نباشد، طي مهلت معيني از مشتري مي‌خواهد كه حساب خود را تكميل كند. مشتري مي‌تواند مبلغ مورد نظر را يك‌جا و يا با اقساطي كه بهره به آن تعلق مي‌گيرد، به بانك بپردازد.

اولين سيستم بانكي از اين نوع در سال 1959 و از سوي Bank of America در كاليفرنيا معرفي شد وBankAmericard نام داشت. اين سيستم تنها در همان ايالت كار مي‌كرد. اما بعدا در سال 1966 در ايالت‌هاي ديگر نيز راه‌اندازي شد و صورت سراسري به خود گرفت. در سال 1976 اين سيستم بانكي به VISA تغيير نام داد. ويزا امروزه يك كنسرسيوم بين‌المللي است كه سيستم بانكي اغلب كشورهاي دنيا در آن مشاركت دارند.
در همان سال 1966 اتحاديه كارت بين بانكي يا Interbank Card Association شكل گرفت و بعدا به MasterCard تغيير نام داد. ويژگي مستركارت اين بود كه هيچ بانك خاصي در آن نقش محوري نداشت، بلكه هركدام از بانك‌هايي كه به صورت محلي اقدام به صدور كارت اعتباري براي مشتريان خود مي‌كردند مايل بودند روشي براي متصل كردن سيستم‌هاي مالي خود به يكديگر پيدا كنند. چنين سيستمي مي‌توانست در ميان مشتريان كوچك بانك‌ها كه مايل بودند از كارت خود براي كارهايي مثل خريد مايحتاج روزانه و يا خريد اتومبيل و مسكن استفاده كنند علاقه‌مندان زيادي داشته باشد.

ادامه نوشته

الفباي تجارت الكترونيكي - مزايا و مدل هاي تجارت الكترونيك(1)

اشاره : 
قدمت تجارت الكترونيكي يا ecommerce به قبل از پيدايش شكل كنوني اينترنت برمي‌گردد، اما به علت هزينه‌هاي سنگين اين شيوه از تجارت، امكان استفاده از آن تا چند سال گذشته فقط در اختيار شركت‌هاي بزرگ تجاري و مؤسسات اقتصادي مانند بانك‌ها و دولت‌ها بوده است. با همه‌گير شدن اينترنت و امكان استفاده همه اقشار جامعه در كشورهاي مختلف جهان اين فرصت پيدا شد كه ساختار تجارت الكترونيكي تغيير كند، از حالت اختصاصي بودن براي طبقه خاصي خارج شود و به پديده‌اي براي همه تبديل شود. در كشور ما نيز مدتي است كه بحث تجارت الكترونيكي و راهكارهاي عملي پياده سازي آن به طور جدي مطرح شده است. به لحاظ اهميت اين موضوع و كاربردهاي گسترده‌اي كه در شبكه اينترنت دارد قصد داريم طي سلسله مقالاتي كه از اين پس در ماهنامه شبكه شاهد آن خواهيد بود، به ابعاد گوناگون فني، اقتصادي و كاربردي تجارت الكترونيكي بپردازيم. در اولين قسمت، ابتدا به مزاياي استفاده از اين نوع تجارت مي‌پردازيم و سپس مروري بر انواع مدل‌هاي تجارت الكترونيكي خواهيم داشت و پاره‌اي از مفاهيم مقدماتي در اين زمينه را مرور خواهيم كرد. در قسمت‌هاي بعدي به تدريج كاربردهاي عمده تجارت الكترونيكي از جمله فروش آنلاين و مسائل فني پيرامون آن را مورد توجه قرار خواهيم داد. لازم به ذكر است كه براي قسمت نخست اين مجموعه مقالات كه به كليات اختصاص دارد، از مطلب آقاي شمس‌زاده استفاده شده و براي قسمت‌هاي بعدي، مطلب به شيوه كاربردي و با ذكر مصاديق ادامه خواهد يافت.

چشم‌اندازموضوع تجارت الكترونيكي را مي‌توان از دو منظر نگريست. نخست ديدگاه تئوريك و كلي به موضوع است كه دربرگيرنده تعدادي از مفاهيم اقتصادي و رابطه آن با فناوري اطلاعات است. مدل‌هاي معروف B2B و B2C از آن جمله‌اند. ديدگاه دوم موضوع تجارت الكترونيكي را از منظر كاربردهاي عملي و صورت‌هاي واقعي آن بررسي مي‌كند. به‌عنوان مثال مي‌توان درباره چند و چون تبليغات و بازاريابي آنلاين، روش‌ها و تكنيك‌هاي فروش اينترنتي كالا، معاملات بازرگاني و تبادل اطلاعات تجاري، حراج آنلاين و حتي بانكداري آن‌لاين (كه البته خود موضوع پيچيده و مفصلي است) سخن گفت. واقعيت اين است كه يك بينش كلي نسبت به صورت مسأله تنها با اشراف نسب به تمام جوانب تئوريك و عملي آن به‌دست مي‌آيد و اگر بخواهيم نگاه جامعي پيرامون تجارت الكترونيكي داشته باشيم، گريزي از مطرح كردن ابعاد هريك از اين جنبه‌ها نيست. در كنار اين‌ها بايد سه موضوع مهم ديگر را نيز مورد توجه قرارداد. توجه به اين سه موضوع براي موفقيت هر شكلي از تجارت‌الكترونيكي بسيار مهم است. در وهله نخست بايد تاكيد كرد كه موفقيت در تجارت الكترونيكي بدون داشتن يك شناخت عمومي نسبت به كليت تجارت و كسب‌وكار هرگز حاصل نمي‌شود و نبايد تصوركرد صرف دانستن جنبه‌هاي تئوريك و عملي تجارت الكترونيكي مي‌توان كسي را به يك تاجر موفق در اينترنت تبديل كرد. در گام بعدي آشنايي با مسائل فني مربوط به طراحي، راه‌اندازي و نگهداري يك سايت وب در اينترنت از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است. زيرا يك سايت وب حكم پلتفرم و سكوي كاري اصلي يك تجارت الكترونيكي را دارد و بعيد است كه يك تجارت الكترونيكي بتواند بدون بهره‌گيري از امكانات يك سايت اينترنتي خوب به موفقيت چشمگيري دست‌يابد. در گام سوم آشنايي با مسائل حقوقي و مالي مرتبط با اين شيوه از تجارت اهميت زيادي دارد. آگاهي از قوانين موجود در كشور محل اقامت و نيز كشور يا كشورهايي كه سايت وب يا دفاتر بازرگاني يك كسب‌وكار الكترونيكي در آنجا برپا شده از اهميت بسيار زيادي برخوردار است. اينك در ادامه مقاله بحث را با تعدادي از مفاهيم تئوريك و نسبتاً آشنا در اين زمينه آغاز مي‌كنيم.

مزاياي استفاده از تجارت الكترونيكي 
به طور كلي مزاياي استفاده از تجارت الكترونيكي را مي‌توان به پنج دسته تقسيم كرد كه شامل بستر ارتباطي، از بين رفتن واسطه‌ها، افزايش قدرت خريداران و پيدايش بازارهاي جديد براي توليد كنندگان، سفارشي كردن محصولات درخواستي و خدمات پشتيباني قوي و پيدايش مؤسسات اقتصادي نو پا و رقابت سراسري است.

1- بستر مناسب اطلاعاتي و ارتباطي 
يكي از امكاناتي كه اينترنت در اختيار تجارت و بازرگاني قرار مي‌دهد اطلاعات نسبتاً كامل و گسترده‌اي است كه در مورد هر كالا چه از نظر فني و چه به لحاظ تجاري مي‌توان يافت. امكاني كه در دنياي واقعي، ارزش تجاري بسيار زيادي دارد اما بدون صرف هزينه و زمان زياد به‌دست نمي‌آيد. ارزش ديگر تجارت الكترونيكي آن است كه امكان ايجاد ارتباط با همه افرادي كه براي تكميل يك فرآيند بازرگاني لازم است با آن‌ها تماس گرفته شود، در كوتاه‌ترين زمان از طريق e-mail ،chat و روش‌هاي ديگر امكان‌پذير است.

2- حذف نسبي واسطه ها حذف واسطه‌ها يكي ديگر از ارزشمندترين دستاوردهاي تجارت الكترونيكي مي باشد كه باعث كاهش بي‌سابقه قيمت كالاها و خدمات در جهان شده است. براساس برآوردهاي انجام شده، حذف واسطه‌ها و ايجاد ارتباط مستقيم بين خريداران و فروشندگان بين 15 تا 50 درصد موجب كاهش قيمت تمام شده كالاها و خدمات براي مشتريان شده است. 

3- افزايش قدرت خريداران و پيدايش بازارهاي جديد براي توليد كنندگان 
ارتباط اينترنتي فرصتي را در اختيار خريداران قرار مي‌دهد كه بتوانند با طيف گسترده‌اي از توليدكنندگان در سرتاسر جهان ارتباط برقراركنند و از اين طريق به تقاضاي  مورد نظر خود از بين پيشنهاد‌هاي مختلف برسند و در مقابل فروشندگان قدرت چانه‌زني بيشتري براي كسب امتياز و مزاياي بيشتر داشته باشند. در صورتي‌كه در دنياي حقيقي به علت محدوديت‌هاي ناشي از فاصله جغرافيايي، مشتريان چنين قدرت انتخابي ندارند. 
البته اين ساختار براي توليدكنندگان هم داراي مزايا و امتيازات فراواني است. از جمله مي‌توان به امكان عرضه و فروش محصولات به تمام مردم جهان اشاره ‌كرد. در واقع تجارت الكترونيكي به توليدكنندگان امكان جهاني شدن محصولاتشان را با صرف هزينه كم (نسبت به آنچه كه در مقابل به‌دست مي‌آيد) مي‌دهد. شايد جالب باشد كه بدانيد به عنوان مثال، جلد پنجم كتاب داستاني هري‌پاتر توانسته است با استفاده از شيوه فروش آن‌لاين  در شب اول انتشار خود فروشي معادل يك ميليون جلد را در جهان داشته باشد. امكان وقوع چنين حادثه شيريني براي ناشر اين كتاب در دنياي حقيقي، آن‌ هم در مدت زماني كوتاه، يا اصلاً محال بود يا به امكانات گسترده مالي و تبليغاتي و توزيع نياز داشت كه هر سازماني توانايي انجام آن را دارا نيست. 

4- سفارشي كردن محصولات و خدمات پشتيباني قوي مزيت ديگر تجارت الكترونيكي آن است كه شما قادر خواهيد بود كه محصولات مورد درخواست خود را به صورت سفارش و مطلوب خود خريد كنيد. به عنوان مثال ما مي‌توانيم هنگام مراجعه به سايت شركت Dell كامپيوتر مورد درخواست خود را با همان خصوصياتي كه مايليم، سفارش داده و خريداري  كنيم. در اين فرايند  روش كار شركت دل براي قبول سفارش در خواستي به اين صورت است كه ابتدا امكان انتخاب و ارائه پيشنهاد در اختيار مشتري قرار مي‌گيرد. سپس پيشنهاد مشتري با توجه به امكانات شركت مورد بررسي قرار گرفته و نهايتاً مورد قبول يا عدم قبول قرار مي‌گيرد. در صورت قبول درخواست، مراحل بعدي ثبت سفارش و دريافت مبلغ طي مي‌شود و اعلام ارسال كالا و شيوه پيگيري محموله در مدت ارسال از طريق فرستادن e-mail‌هاي متعدد انجام مي‌شود. مشتري نيز به نوبه خود مي‌تواند زمان دريافت را اعلام نمايد. نهايتاً مشتري مي‌تواند با دادن اطلاعات مختلف در‌مورد كالاهاي خريداري شده و برقراري ارتباط الكترونيكي با شركت توليدكننده نسبت به رفع نقص كالاي مورد نظر اقدام نمايد.
شركت‌هايي كه از اين طريق به فروش محصولات و خدمات خود اقدام مي‌كنند به طور دائم از طريق روش هاي مختلف، سريع و كم هزينه در ارتباط با مشتريان خود هستند و پشتيباني قوي باعث ترغيب مردم به خريد از اينترنت مي‌شود. در سال‌هاي نخست رواج شيوه الكترونيكي فروش كالا، استفاده از اين روش فقط براي كالاي كوچك و ارزان مثل ساعت، عروسك، كتاب، لباس استفاده مي‌شد اما اكنون با توجه به رشد روزافزون تجارت الكترونيكي، صنايع بزرگي همچون صنعت ماشين سازي نيز به اين روش رو آورده‌اند. مثلا با مراجعه به سايت شركت فورد مي‌توانيم ماشين مورد درخواست خود را از نظر رنگ يا امكانات جانبي به دلخواه انتخاب كنيم. 

5- پيدايش مؤسسات اقتصادي نوپا و رقابت سراسري 
يكي از پيامدهاي تجارت الكترونيكي ايجاد مؤسسات جديد اقتصادي است كه توانايي رقابت و حتي در مواردي سبقت گرفتن از شركت‌هاي كهنه كار را دارند. درحال حاضر دو نوع بازار خريد و فروش يعني بازار سنتي و حقيقي و بازار مجازي و مبتني بر شبكه به موازات يكديگر عمل مي‌كنند و هر كدام داراي قواعد تجارتي خاص خود هستند كه گاه داراي خصوصياتي مشترك و گاه با يكديگر متفاوت هستند. در برخي موارد كسب و كارهاي نوپا توانسته‌اند با ايجاد سياست‌هاي كاربردي در بازار جديد مجازي گوي رقابت را از رقباي سنتي بگيرند و بازار محصولات مختلف را تصاحب كنند. مثلا مي‌توان به رقابت بين مؤسسه BarnesNoble و شركت Amazon در خريد و فروش كتاب يا موارد ديگري چون Dell در كامپيوتر و etoys در اسباب بازي اشاره كرد.

مدل‌هاي گوناگون تجارت الكترونيكي‌

government	consumer	business
b2g	b2c	b2b	business
c2g	c2c	c2b	consumer
g2g	g2c	g2b	governmanet

استفاده از اينترنت به عنوان مهمترين بستر ارتباطي در تجارت الكترونيكي همزمان با رشد روزافزون شبكه جهاني ارتباطات باعث پيدايش مدل‌هاي گوناگوني در اين تجارت گرديده است. اين مدل‌ها حاصل تعامل سه گروه اصلي از افراد يك جامعه، از ديدگاه اقتصادي، هستند كه عبارتند از دولت يا سازمان‌هاي وابسته (government) ، سازمان‌هاي تجاري  و اقتصادي، توليدكنندگان كالا و ارائه‌كنندگان خدمات (business) و در نهايت مردم عادي كه خريداران نهايي كالا يا خدمات (consumer) هستند.
مدل‌هاي مختلف تجارت الكترونيكي از تعامل دوبه‌دوي اين سه گروه اصلي حاصل مي‌شوند. (جدول 1)

1- مدل B2B  در مدل (B2B) ارتباط بين دو يا چند سازمان، مؤسسه اقتصادي، توليد كنندگان مواد اوليه، توليدكنندگان انواع مختلف كالاي مصرفي، ارائه‌كنندگان انواع گوناگون خدمات و ... موردنظر است، در واقع اين مدل را به نوعي مي‌توان توسعه يافته مدل قديمي‌تر (EDI (Electronic Data Interchange دانست. (1)
مدل B2B دربرگيرنده همان عملياتي است كه درEDI انجام مي شد يعني تبادل اطلاعات، داده ها، ثبت سفارش، خريد و فروش و ... همچنان وجود دارد.  اما در مدل جديد فرآيند ارتباطي بسيار باز و قابل‌انعطاف طراحي شده طوري كه توليد‌كنندگان مواد اوليه، توليد‌كنندگان كالاهاي مختلف و فروشندگان و توزيع كنندگان بتوانند به راحتي با يكديگر ارتباط مستقيم داشته باشند. اين به معني كاهش واسطه‌ها نيز هست. موضوعي كه به نوبه خود باعث كاهش قيمت‌ها مي‌شود. 
عوامل ذكر شده باعث گرديده است كه اين مدل به‌عنوان اصلي‌ترين مدل تجارت‌الكترونيكي به حساب  آيد و طي مدت كوتاهي كه از زمان پيدايش آن مي گذرد درآمد قابل توجهي را نصيب صاحبان سرمايه سازد. براساس آمارهاي موجود، بازرگانان  و فعالان در اين عرصه توانسته‌اند از درآمد 43 ميليارد دلاري در سال 98 به 1300 ميليارددلار در پايان سال 2004 برسند. 

2- مدل‌هاي B2C وC2B  
اين دو مدل بيان‌كننده ارتباط متقابل بين توليدكننده اصلي كالاهاي گوناگون با استفاده‌كننده و خريداران نهايي اين محصولات و خدمات مي باشد. اين روزها مي‌توان كالاهاي مختلفي از مواد اوليه صنعتي گرفته تا اتومبيل، ماشين‌آلات صنعتي و كالاهاي عمومي مانند مواد غذايي، محصولات فرهنگي، گل و گياه و اقلام كادويي را به همراه طيف وسيعي از خدمات مثل رزرو هتل، بليط هواپيما، قطار، اتوبوس، اجاره ماشين و ... به صورت آن‌لاين خريداري كرد. در اين دو مدل توليدكنندگان مي‌توانند مصرف‌كنندگان نهايي محصولات خود را شناسايي كنند و محصولات خود را به صورت مستقيم به آن‌ها عرضه كنند (B2C) مصرف‌كنندگان نيز به نوبه خود مي‌توانند از بين توليد‌كنندگان، آن‌كه شرايط مطلوبتر را دارا مي‌باشد و از هر جهت مناسبتر است را انتخاب نمايند (C2B)  
مدل‌هاي B2C و C2B معمولاً داراي مزايايي چون خريد ارزان‌تر كالا نسبت به دنياي واقعي هستند. مزيت ديگر، امكان ارسال كالا به مكان درخواستي خريد است. فرق اصلي بين دو مدل B2C وC2B در نحوه خريد و شيوه ايجاد ارتباط بين مشتريان و توليدكنندگان  مي‌باشد.
در مدل B2C خريداران اطلاعات كافي در مورد كالاي مورد نيازشان، شركت عرضه‌كننده آن و قيمت خود كالا (در دنياي حقيقي) را دارا مي‌باشند و بيشتر به‌علت  پايين‌تر بودن بهاي  محصول در اينترنت از اين مدل براي خريد خود استفاده مي‌كنند. اما در مدل C2B اطلاعات مشتري عمدتاً به مشخصات كالاي مورد نيازش محدود است و اطلاعات چنداني در مورد شركت‌هاي عرضه‌كننده آن يا قيمت‌هاي احتمالي آن ندارد. در اين حالت شركت‌هاي گوناگوني در اينترنت با توجه به شرايط مشتري به او پيشنهاد ارائه مي‌كنند و مشتري از بين اين پيشنهادها هر كدام را كه برايش مناسبتر بود انتخاب مي‌كند.  به ‌بيان ديگر، در B2C مشتري به يك شركت توليدكننده يا فروشنده پيشنهاد خريد را ارائه مي‌كند، اما در مدل C2B اين شركت‌هاي عرضه كننده هستند كه به مشتري پيشنهاد فروش را ارائه مي‌كنند.

3- مدل C2C  
اين شيوه در تجارت الكترونيك عمدتاً براساس مدلي به‌وجود آمده است كه پير اميديار طراح و صاحب سايت eBay و افراد مبتكري مثل او خلق كرده‌اند. در مدل C2C فروشندگان اجناس اين امكان را مي‌يابند كه در يك محيط گسترده اجناس خود را به خريداران نهايي ارائه كنند. پير اميديار مي‌گويد ايده فروش كالا از طريق وب سايت در وحله اول براي فروش شيريني‌هاي پخته شده توسط همسرش براي توزيع در شهر لس‌آنجلس به ذهنش رسيد. او در طرح اوليه سايت خودش از مدل B2C استفاده كرده بود و به مرور زمان و توسعه اين سايت مدل جديدي را براساس حراج كالا و فروش اجناس دست دوم در دنياي حقيقي طراحي كرده است. اميديار كوشيد با توجه به طيف گسترده بازديدكنندگان در اينترنت، بستري را فراهم كند كه فروشندگان بتوانند كالاي خود را به شيوه حراج اجناس (با شيوه‌اي مشابه دنياي واقعي) به فروش برسانند. اما تفاوت اصلي اين نوع از حراج تعداد بي‌شمار شركت‌كنندگان و مخاطبان حراج است. امروزه به دليل استقبال گسترده‌اي كه ازeBay به‌عمل آمده است، اين سايت به‌عنوان سمبل C2C شناخته مي‌شود. سايت eBay توانسته است در سال 2002 ميلادي مبلغ 20 ميليارد دلار براي صاحبان خود درآمد ايجاد كند.

4- مدل‌هاي در ارتباط با دولت  
مدل‌هاي مرتبط با دولت را نيز مي‌توان به سه دسته تقسيم كرد. دسته اول شامل مدل‌هاي G2B وB2G است. در اين دو مدل سازمان‌ها، نهادها و مراكز دولتي و وابسته به دولت درارتباط با مراكز اقتصادي، بنگاه‌هاي تجاري و شركت‌هاي توليدكننده و ارائه‌كننده كالا و خدمات هستند. در اين ساختار طرفين با مراجعه به يكديگر و تعامل با هم از طريق شبكه‌هاي كامپيوتري امور بازرگاني ميان خود را انجام مي‌دهد. اين امور شامل مواردي چون گرفتن انواع مجوزها از دولت و سازمان‌هاي مربوطه، پرداخت وجه مورد درخواست دولت، گرفتن اطلاعات از نهاد دولتي و موارد ديگري است كه همگي در اين دو مدل خلاصه مي‌شوند. مزيت اصلي اين دو ساختار صرفه‌جويي در انجام عمليات‌ گوناگون براي دولت و سازمان‌هاي مربوطه و كاهش زمان انجام اين امور و كاهش نيروهايي است كه بيهوده صرف انجام كم‌بازده و يا بدون بازده در سازمان‌ها مي‌شود. 
دسته دوم شامل مدل‌هاي G2C و C2G است. در اين دو مدل ارتباط بين مردم و سازمان‌هاي دولتي مطرح مي‌باشد و رابطه ميان دولت و مردم بيش از آن‌كه ماهيتي تجاري داشته باشد، حول و حوش خدماتي كه دولت مي‌تواند به مردم ارائه كند و يا تسهيل ارتباطات مالي مردم و دولت در زمينه امور مالياتي و مشابه آن دور مي‌زند. فعاليت‌هاي اين دو مدل شامل مواردي چون گرفتن انواع مدارك شناسايي، انجام عمليات بانكي و گرفتن اطلاعات از دولت است.
دسته سوم نيز براساس مدل G2G است كه ارتباط و تقابل بين دو سازمان دولتي دو يا چند وزارتخانه را فراهم مي‌سازد و مواردي چون ارتباط شهرداري‌ها با پليس، ‌وزارت كشور، نهادهاي نظامي و ... را شامل مي‌شود. در اين مدل مبادلات ميان دوسوي يك فرآيند الكترونيكي ممكن است شامل مبادلات بازرگاني باشد يا صرفاً به تبادل اطلاعات محدود باشد.

پي‌نوشت‌
(1) به زبان ساده، EDI عبارتست از انجام مبادلات تجاري از طريق مبادله اسناد بازرگاني با استفاده از شبكه‌هاي اختصاصي كامپيوتري. اين مدل مدت‌هاست كه به دليل عدم وجود استانداردهاي يكسان و مشخص با كاهش استقبال عمومي روبرو شده است.