نقش تجارت الکترونیک در زنجیره تامین
تعاريف تجارت الكترونيك:
تجارت الكترونيك هم به علت نوپا بودن و هم به علت كاربردها و زمينه هاي بسيار متنوع فعاليت ، نزد مراجع گوناگون تعاريف مختلفي دارد كه به تعدادي از آن ها اشاره مي شود :
• تجارت الكترونيك به معناي مبادله محصولات و خدمات در مقابل پول و با استفاده از توانايي هاي اينترنت است .
• تجارت الكترونيك اصطلاح معادلي براي خريد و فروش محصولات(زنجیره تامین ) ، خدمات و اطلاعات به وسيله زيرساختارهاي شبكه اي است .
• تجارت الكترونيك نوعي از تجارت است كه بر پردازش و انتقال الكترونيكي داده ها شامل متن ، صدا و تصوير مبتني است . اين تجارت فعاليت هاي گوناگوني از قبيل مبادله الكترونيك كالاها و خدمات ، تحويل فوري مطالب ديجيتال ، انتقال الكترونيك وجوه ، مبادله الكترونيك سهام ، بارنامه هاي الكترونيك ، طرح هاي تجاري ، طراحي و مهندسي مشترك ، بازاريابي مستقيم و خدمات بعد از فروش را دربر مي گيرد .
تاريخچه پيدايش و شكل گيري تجارت الكترونيك:
تاريخچه تجارت الكترونيك بيشتر به تعريفي كه از آن مي شود ، بستگي دارد . يك عقيده اين است كه اولين داد و ستدي كه توسط تلفن و يا فاكس انجام گرفت ، اولين داد و ستد به شكل تجارت الكترونيك است . اما تجارت الكترونيك به شيوه امروزي در دهه 1960 ميلادي و بر مبناي « مبادله الكترونيك داده ها » ، يعني تبادل الكترونيك اسناد استاندارد شده از يك رايانه به رايانه ديگر ، شكل گرفت . مبادله الكترونيك اطلاعات زمينه انتقال الكترونيكي اسناد تجاري را براي شركت ها فراهم نمود به گونه اي كه نياز به دخالت انسان در اين فرايند به حداقل رسيد . در واقع مبادله الكترونيك داده ها را مي توان پدر تجارت الكترونيك امروزي به حساب آورد . چرا كه فناوري هاي انتقال پيام با كاهش كاربرد كاغذ در فرايندهاي تجاري و افزايش اتوماسيون ، كم كم در تمامي فرايندهاي تجاري سازمانها نفوذ كرد و به مرور زمان با ارتقاي كارايي اين فرايندها ، به عنوان يكي از بخش هاي لاينفك تجارت درآمد . اگرچه ، آنچه هم اكنون مي توان نام تجارت الكترونيك سنتي بر آن نهاد ، تنها به مبادله الكترونيك داده ها محدود نمي شده است و دامنه گسترده اي از شكل هاي گوناگون پيام ، رمزينه و پرونده ها را در كنار ارسال رايانه اي اسناد دربرمي گيرد .
با گذشت زمان و پديد آمدن ابزارهاي ذخيره ، بازاريابي و پردازش داده ها و دسترسي عامه مردم و سازمان ها و همچنين پيشرفت فناوري هاي مخابراتي و شبكه هاي كامپيوتري ، فرصتي پديد آمد كه بازيگران صحنه تجارت آن را بسيار سودمند يافتند . همچنين طي بيست سال گذشته يكي از روندهاي عمده در گسترش تجارت الكترونيك كاهش چشمگير قيمت سخت افزارهاي كامپيوتري و مهم تر از آن ايجاد استانداردهاي جهاني براي توسعه سخت افزارها بوده است . چنين فرايندي را « استاندارد سازي يكپارچه سيستم هاي باز » مي نامند . در مورد نرم افزارها نيز چنين روندي وجود داشته است ، اما استانداردهاي نرم افزاري هنوز به اندازه استانداردهاي سخت افزاري يكپارچه ،
امروزه به لطف كاهش چشمگير قيمت سخت افزارها و انعطاف پذيري و سازگاري استانداردهاي نرم افزاري ، امكان مبادله اطلاعات در سطح جهان با هزينه هاي اندك براي عامه مردم فراهم شده است . مبناي اصلي و بنيادي تجارت الكترونيك به بيان ساده نيز همين دسترسي سريع ، ارزان و آسان به اطلاعات براي انجام داد و ستد از طريق اينترنت است .
مراحل شکل گیری تجارت الکترونیک :
مرحله اول – پيدايش شبكه هاي خصوصي : اولين گام ها در پيدايش تجارت الكترونيك در دهه 70 و 80 ميلادي و توسط برخي از دولت ها و تاجران بزرگ بين المللي كه مي كوشيدند تا تبادل اطلاعات و امنيت مربوط به آن را توسعه بخشند ، برداشته شد .
مرحله دوم – پيدايش پست الكترونيك و چت : اين مرحله مربوطه به اواخر دهه 80 و اوايل دهه 90 ميلادي است كه طي آن نسل اول مخابره اخبار همچون پست الكترونيك و چت كردن به وجود آمد . در اين مرحله استفاده از وب در ميان دانشگاهيان و اعضا مراكز علمي و تحقيقاتي و آموزشي رواج يافت.
مرحله سوم – ظهور مرورگرها : در سال 1995 ميلادي كه ظهور مرورگرها در وب براساس پروتكل انتقال فوق متن به وقوع پيوست و ايجاد صفحات ميزبان به عنوان يكي از ضروري ترين بخش هاي سايت هاي وب در اين سال انجام گرفت ، به عنوان مرحله سوم پيدايش تجارت الكترونيك به شمار مي رود .
مرحله چهارم – شروع فعاليت سايت هاي خرده فروشي : اين مرحله از اواسط دهه 1990 آغاز شد و در طي آن ، اولين سايت هاي خرده فروشي در تجارت الكترونيك به نام سايت هاي دات كام فعاليت خود را براي انجام معاملات اقتصادي كوچك شروع كردند . فعاليت هاي اين سايت ها و نتايج حاصل از آنها ، شركت هاي بزرگ تر را تشويق نمود تا وارد عرصه تجارت الكترونيك شوند و محصولات و خدمات خود را بر روي وب عرضه كنند . اين مرحله اولين قدم براي توسعه واقعي تجارت الكترونيك قلمداد مي گردد .
مرحله پنجم – تعريف مدل هاي تجارت الكترونيك : اواخر دهه 1990 ميلادي زمان آغاز اين مرحله مي باشد كه طي آن ، تجار بزرگ و سازمان ها دريافتند كه تجارت الكترونيك به صورت مدل تجارت – تجارت همانند مدل تجارت – مصرف كننده مي تواند فعال شده و مورد استفاده قرار گيرد .
به اين ترتيب وب به عنوان جايگاه اصلي براي نسل اوليه بازارهاي حراجي ، معاملات تجارت - تجارت و همچنين تجارت با مصرف كننده معرفي و مورد استفاده قرار گرفت .
نمونه مدل تجارت الكترونيك
تجارت الكترونيك زمينه بالقوه اي را براي كمك به ايجاد روابط ساده ، روان ، مولد ، شفاف و موثر بين بخش هاي تجاري و مصرف كنندگان ، مصرف كنندگان با بخش هاي تجاري ، مصرف كنندگان با يكديگر و بخش هاي تجاري با يكديگر فراهم مي كند . اين موضوع تحت عنوان مدل ها ، وجوه ، فرصت ها و يا كاربردهاي تجارت الكترونيك طبقه بندي و بررسي مي گردد . جدول 1 مدل هاي اصلي تجارت الكترونيك را نشان مي دهد .
1- مدل مصرف كننده – مصرف كننده : اين مدل كار تجارت مابين مصرف كننده ها را به صورتي ساده و روان تسهيل مي نمايد . طرفين معامله افراد هستند و منبع درآمد پولي است كه براي برقراري ارتباط بين خريدار و فروشنده از آنها دريافت مي گردد . نحوه اخذ پول مي تواند به صورت يك مقدار مشخص و يا به صورت حق كميسيون باشد . مثل آژانس هاي مسافرتي هواپيمايي و سمساري هاي اينترنتي .
مدیریت زنجیره تامین در دنیای امروز :
امروزه مدیریت زنجیره تامین به‌عنوان یکى از مبانى زیر‌ساختى پیاده‌سازى کسب و کار الکترونیک در دنیا مطرح است. در رقابت‌هاى جهانى موجود در عصر حاضر، باید محصولات متنوع را با توجه به درخواست مشترى، در دسترس وى قرار داد. خواست مشترى بر کیفیت بالا و خدمت‌رسانى سریع، موجب افزایش فشارهایى شده که قبلا وجود نداشته است، در نتیجه شرکتها بیش از این نمى‌توانند به تنهایى از عهده تمامى کارها برآیند. در بازار رقابتى موجود، بنگاه‌هاى اقتصادى و تولیدى علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلى، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و ارکان مرتبط خارج از سازمان نیازمند یافته‌اند. علت این امر در واقع دستیابى به مزیت یا مزایاى رقابتى با هدف کسب سهم بیشترى از بازار است. بر این اساس، فعالیت‌هایی نظیر برنامه‌ریزى عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید و برنامه‌ریزى محصول، خدمت نگهدارى کالا، کنترل موجودى، توزیع، تحویل و خدمت به مشترى که قبلا همگى در سطح شرکت انجام مى‌شده اینک به سطح زنجیره عرضه انتقال پیدا کرده است. مساله کلیدى در یک زنجیره تامین، مدیریت و کنترل هماهنگ تمامى این فعالیت‌هاست. مدیریت زنجیره تامین (SCM) پدیده‌اى است که این کار را به طریقى انجام مى‌دهد که مشتریان بتوانند خدمت قابل اطمینان و سریع را با محصولات با کیفیت با حداقل هزینه دریافت کنند.
در حالت کلى، زنجیره تامین از دو یا چند سازمان تشکیل مى‌شود که رسما از یکدیگر جدا هستند و به‌‌وسیله جریان‌هاى مواد، اطلاعات و جریان‌هاى مالى به یکدیگر مربوط مى‌شوند. این سازمانها مى‌توانند بنگاه‌هایى باشند که مواد اولیه، قطعات، محصول نهایى یا خدماتى چون توزیع، عمده فروشى و خرده فروشى را تولید مى‌کنند. حتى خود مصرف‌کننده نهایى را نیز مى‌توان یکى از این سازمانها در نظر گرفت.
امروزه نقش، اهمیت و جایگاه اطلاعات براى همگان بدیهى است. گردش مناسب و انتقال صحیح اطلاعات باعث مى‌شود تا فرآیندها موثرتر و کاراتر شده و مدیریت آنها آسان‌تر شود. در بحث زنجیره تامین، اهمیت موضوع هماهنگى در فعالیت‌ها، بسیار حائز اهمیت است. این نکته در بحث مدیریت اطلاعات در زنجیره، مدیریت سیستم‌هاى اطلاعاتى و انتقال اطلاعات نیز صحت دارد. مدیریت اطلاعات هماهنگ و مناسب میان شرکا باعث خواهد شد تا تاثیرات فزاینده‌اى در سرعت، دقت، کیفیت و جنبه‌هاى دیگر وجود داشته باشد. مدیریت صحیح اطلاعات موجب هماهنگى بیشتر در زنجیره خواهد شد.
مدیریت اطلاعات و مجموعه سیستم‌هاى اطلاعاتى زنجیره تامین مى‌تواند روى بسیارى از تصمیم‌گیرى‌هاى داخلى بخش‌هاى مختلف زنجیره تامین موثر باشد که این موضوع حاکى از اهمیت بالاى این مولفه در مدیریت زنجیره تامین است.
به‌طور کلى مدیریت زنجیره تامین یکى از زیرساخت‌هاى پیاده‌سازى تجارت الکترونیک است. از دید صنعتى تجارت الکترونیکى بین بنگاه‌ها عمدتا در صنایعى رخ مى‌دهد که زنجیره تامین در آن جا شکل گرفته باشد. یک تولیدکننده همواره عاملى است که در وسط فرآیند فعالیت اقتصادى قرار دارد. با مدیریت درست زنجیره تامین همه عناصر موجود در زنجیره منتفع شده و ضمنا با ارائه کالاى مرغوب و ارزان جامعه را نیز منتفع مى‌کند. یکى از عناصر مهم مدیریت زنجیره خودکارسازى امر خریدوفروش بین اعضاى زنجیره است. این امر آن قدر مهم و حیاتى است که حتى قبل از ظهور اینترنت صنایع خودروسازى و هوافضایى که بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین زنجیره‌هاى تامین را دارند، خود با صرف هزینه گزاف اقدام به ایجاد شبکه کرده بودند.
براى مدیریت زنجیره تامین پایدارى زنجیره یک عامل مهم و حیاتى است و معمولا اشکال پیچیده، کارآمد و پایدار مدیریت زنجیره تامین تنها در بنگاه‌هاى بزرگ اقتصادى دیده مى‌شود.
ابزارهای تجارت الکترونیک ::
صاحب‌نظران، ابزارهاي تجارت الكترونيك را به دو بخش تقسيم مي‌كنند:
1ـ EDI (يا Electronic Data Interchange) يا مبادله الكترونيك داده‌ها
شبكه‌هاي ارتباطي هر روز در حال تحول و دگرگوني است و اجزاي آن زنجيره‌وار جايگزين يكديگر مي‌شود؛ نامه‌هاي كاغذي جاي خود را به نامه‌هاي الكترونيك مي‌دهد و شبكه‌هاي ماهواره‌اي، كابل‌هاي نوري و اينترنت جايگزين خطوط تلفن، فكس و تلكس مي‌شوند. در اكثر عرصه‌هاي اداري و صنعتي، مكتوب كردن اطلاعات به صورت دستي منسوخ شده است و دفاتر و بايگاني‌ها جاي خود را به كامپيوترها و بانك‌هاي اطلاعاتي داده‌اند. در اين ميان، EDI مجموعه‌اي از فناوري‌هاست كه ذخيره، نگهداري، بازيابي و انتقال اطلاعات را در بستري الكترونيك ميسر مي‌كند. اين اطلاعات ممكن است مجموعه‌اي از اطلاعات مالي، مديريتي، حساب‌هاي شخصي، اعتبارات مالي يا داده‌هايي در زمينه بورس اوراق بهادار يا وضعيت موجودي انبار يك شركت باشد. EDI درصدد است تا بتوانند دستيابي به اطلاعات را در قالبي ايمن و حفاظت‌شده تسهيل كند. EDI را نمي‌توان بخشي از تجارت الكترونيك ناميد؛ بلكه EDI ابزاري است در خدمت تجارت الكترونيكي كه ارتباطي مدرن را بين زنجيره‌هاي تأمين، ايجاد مي‌كند و انتقال اطلاعات مالي و اعتباري و دسترسي به مشخصات كنترلي و همچنين اطلاعات فني را ميسرمي‌سازد.
2-كاتالوگ‌هاي شبكه‌اي:
پس از تحقق EDI كه فقط پروتكل و قراردادي براي انتقال ايمن اطلاعات است، نوبت به بهره‌گيري از فناوري اطلاعات مي‌رسد. كاتالوگ‌هاي شبكه‌اي در واقع همان كاتالوگ‌هاي سنتي هستند كه در بستر الكترونيك قرار گرفته‌اند و امكان عرضه و تقاضاي مستقيم و همزمان را فراهم مي‌كنند. توليدكنندگان و مصرف‌كنندگان كالا و خدمات مي‌توانند با ايجاد كاتالوگ‌هاي شبكه‌اي (معمولاً در بستر اينترنت) و بهره‌گيري از ابزارهايي همچون بانك و پول الكترونيكي، به خريد و فروش محصولات خود بپردازند. همچنين، توليدكنندگان مي‌توانند براي تهيه مواد اوليه مورد نياز خود از همين كاتالوگ‌هاي شبكه‌اي، در سطحي بالاتر بهره گيرند. از فوايد اين سيستم مي‌توان به سهولت جستجو، دسترسي به نتيجه‌هاي مطلوب‌تر، سهولت مقايسه و تأمين اعتبار نزد مشتريان نام برد. ضمناً به دليل ارتباط بي‌واسطه توليدكنندگان با مشتريان و مصرف‌كنندگان اصليِ كالا و خدمات در اين سيستم، توليدكنندگان مي‌توانند بهتر و آسان‌تر به جلب رضايت مشتريان بپردازند. تجارت الكترونيك با بهره‌گيري از اين سيستم‌ها و فناوري‌ها سعي مي‌كند كه مشتري را به توليدكننده نزديك كند و با سازمان‌دهي جديد و تقسيم‌كاري نوين و حذف واسطه‌ها، هزينه‌ها را كاهش دهد و از ايجاد قيمت‌هاي كاذب جلوگيري كند. همچنين، تجارت الكترونيك، بر سامانه‌هاي حمل و نقل تأثير مي‌گذارد و با ايجاد بهينه‌ترين حالت انتقال كالا، از جابه‌جايي‌هاي بيهوده جلوگيري مي‌كند. مي‌توان گفت تجارت الكترونيك لازمه مديريت پوياي امروزي است و در سيستم‌هاي توليديِ پيوسته و بازارهاي پويا نقشي اساسي را ايفا مي‌كند.
تجارت الكترونيك و سوءاستفاده از آن:
همراه با عرضه و توسعه يك فناوري، مجرمان و سودجويان درصدد بهره‌برداري غيرقانوني و نامشروع از آن برمي‌آيند كه تجارت الكترونيك نيز از اين امر مستثني نيست. به‌طور عمده، مشكلات ناشي از سوءاستفاده سودجويان در حوزه الكترونيك، به دو شكل زير بروز مي‌كند:
1- مشكلاتي كه به علت ضعف‌هاي فني سيستم‌ها به‌وجود مي‌آيد كه از آن جمله مي‌توان به سرقت الكترونيك اطلاعات و پول اشاره كرد. اين مشكلات با توسعه دانش فني IT و پيشرفت‌هاي EDI و همچنين با سازمان‌دهي شبكه‌هاي اينترنتي و ايجاد پليس اينترنت توانمند، تا حدود زيادي مرتفع مي‌شود.
2- مشكلاتي كه به علت بي‌اطلاعي عمومي به وجود مي‌آيد كه از آن جمله مي‌توان به ايجاد مراكز تقلبي فروش اينترنتي، شبكه‌هاي فروش زنجيره‌اي نظير Gold qoest و Gold mind و مؤسسات تبليغاتي و سايت‌هاي سرمايه‌گذاري مجهول‌الهويه اشاره كرد. گردانندگان چنين سايت‌ها و شبكه‌هايي از بي‌اطلاعي كاربران سوءاستفاده مي‌كنند؛ امري كه سابقه آن به پيش از قرن 18 باز مي‌گردد، يعني زماني كه هنوز تلگراف نيز به وجود نيامده بود!
اما با وجود چنين مسائلي، توسعه تجارت الكترونيك امري اجتناب‌ناپذير در چرخه ارتباطات مدرن است و نمي‌توان به‌خاطر وجود چنين مشكلاتي، آن را محكوم كرد. در عين حال كه مي‌توان با توسعه دانش عمومي و تخصصيِ استفاده از اين ابزار و ايجاد روش‌هاي بهينه و ايمن‌سازي ساختارها، اين سوءاستفاده‌ها را كاهش داد.
نگاهی به تجارت الكترونيك در ايران :
با وجود آنكه برخي ايرانيان مقيم خارج، از طلايه‌داران اين فناوري در جهان به حساب مي‌آيند، متأسفانه تجارت الكترونيك هنوز به شکل اساسی در ايران شكل نگرفته و حتي زيرساخت‌هاي لازم براي آن به وجود نيامده است؛ اين امر موجب بروز معضلات فراواني در عرصه تجارت ايران شده است. به طور كلي، معضلات و مسايل صنعت تجارت الكترونيك در ايران را مي‌توان از دو ديدگاه داخلي و خارجي نقد و بررسي كرد.
تجارت الكترونيك از ديدگاه داخلي:
اگرچه حاكم بودن سيستم تجارت صنعتي در ايران و سودآوري‌هاي كلان اين سيستم براي گروهي از انحصارطلبان اقتصادي، ايجاد و توسعه تجارت الكترونيكي را از اولويت سازمانها و نهادهاي ذي‌ربط خارج كرده است، اما بايد توجه كرد كه ايمن‌ترين و بهترين راه براي توسعه تجارت الكترونيك، استفاده و گسترش آن با كمك صنايع و شركتهاي داخلي در عرصه داخلي است. اتصال اين سيستم به بازار جهاني بايد فقط با هدف گسترش حيطه توانمندي مورد توجه قرار گيرد و پيشرفت ارتباطات خارجي بدون پيشرفت در حوزه‌هاي داخلي، نتيجه‌اي جز خروج قدرت مالي و اقتصادي از دست سرمايه‌داران و بانك‌هاي داخلي در بر نخواهد داشت. از طرف ديگر، تحقق تجارت الكترونيك بدون ايجاد بستر مالي و اعتباري صحيح امكان‌پذير نيست و اين امر فقط با حمايت دولت ، بانك‌ها و مؤسسات مالي و اعتباري قابل تحقق است.
جنبه‌هاي خارجي تجارت الكترونيك و لزوم گسترش آن در ایران:
در سال‌هاي گذشته تجارت الكترونيك به شكل چشمگيري در سطح جهان توسعه يافته و بدنه تجارت جهاني را پوشش داده است. در اين شرايط و با در دستور كار قرار گرفتن عضويت ايران در WTO، ورود تجارت الكترونيك به ايران امري اجتناب‌ناپذير جلوه مي‌كند. اما آنچه بايد مدنظر قرار گيرد، فوايد، مضرات و صدماتي است كه ممكن است اين پديده براي اقتصاد ملي ايران در پي داشته باشد. البته با تعريفي كه از تجارت الكترونيك ارايه كرديم، اين ابزار ذاتاً نمي‌تواند مضر تلقي شود؛ اما عواملي جنبي وجود دارد كه ممكن است پس از پياده‌سازي تجارت الكترونيك در ايران، سبب پايين آمدن توليد سرانه ملي شود و يا برخي از صنايع داخلي را تهديد كند. مي‌توان گفت در صورت ضعف داخلي در زمينه تجارت الكترونيك، ممكن است ورود شركتهاي قدرتمند جهاني پيامدهايي براي كشور در پي داشته باشد؛ از جمله آنكه مصرف‌كنندگان داخلي در مواجهه با سيستم‌هاي ايمن‌تر و آسان‌تر خارجي، به سمت آنها گرايش پيدا مي‌كنند. بدين ترتيب، سهم عمده بازار داخلي را شركتهاي خارجي در دست مي‌گيرند و محصولات داخلي حتي توان مطرح شدن در بازار داخلي را نيز از دست مي‌دهند.
از طرف ديگر، شركتهاي داخلي به علت ضعف در بهره‌گيري مناسب از اين ابزار، قادر نخواهند بود تا به بازارهاي جهاني نفوذ كنند و به رقابت با رقباي خارجي بپردازند.
نكته مهم‌تر آنكه به علت نبود نظام بانكداري پيشرفته الكترونيك در كشور، پول و سرمايه‌هاي داخلي به سمت سيستم‌هاي معتبر خارجي نظير Master Card، Cradit Card Visa و حساب‌هاي تمام‌الكترونيكي نظير paypal و eGold و حتي حساب‌هاي آسيايي نظير LG Card و Sony Card انتقال مي‌يابد و بانك‌هاي داخلي از جذب سهم عمده‌اي از سرمايه‌هاي داخلي بي‌بهره مي‌مانند؛ بدين ترتيب، جريان خروج ارز از كشور شدت مي‌گيرد.
عزم ملي براي توسعه تجارت الكترونيك:
با وجود چنين شرايطي و با چنين چشم‌اندازي از آينده تجارت الكتروينك، بهبود و تسريع توسعه تجارت الكترونيك نيازمند عزمي ملي است كه بخش عمده‌اي از آن بر دوش وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، بانك مركزي و شوراي اقتصاد است. اميد مي‌رود كه وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات به‌جاي محدود كردن توسعه اينترنت و سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي ناكارآمدي همچون محدود كردن سايت‌ها و شركتهاي ارايه‌دهنده خدمات اينترنتي، به گسترش و توانمند كردن زيرساخت‌هاي شبكه اينترنت بپردازد و بستر ترغيب‌كننده و جذابي براي استفاده عمومي از اين فناوري ايجاد كند؛ همچنين، با سامان‌دهي بهينه سيستم پست مرسولات، موسسات فروش اينترنتي را بيش از پيش ياري كند. بانك مركزي نيز مي‌تواند و بايد با يكپارچه كردن سيستم كارت‌هاي هوشمند و ايجاد قابليت استفاده از حساب‌هاي الكترونيك در محيط اينترنت، گامي های موثرتری در تحقق پول الكترونيك در سطح كشور بردارد.
نتیجه گیری:
کاربرد فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیک در زمینه تدارکات و اجرا می تواند منافع عظیمی را با کاهش همزمان هزینه ها و افزایش رضایت مشتریان، به همراه داشته باشد. معمولاً سرمایه گذاری تنها بر روی فناوری اطلاعات، کفایت نمی کند، بلکه ممکن است تغییرات اساسی در جنبه های فیزیکی زنجیره تامین، ضروری باشد، تا منافع بالقوه لجستیک الکترونیک به طور کامل حاصل آید. از این رو بهبودهای رقابتی حاصل از لجستیک الکترونیک، می تواند برای سایر رقبا که مایل و یا قادر نیستند که به چنین بهبودهایی دست یابند، تهدیداتی را ایجاد کند، لذا تغییرات زنجیره تامین (که به وسیله لجستیک الکترونیک تسهیل یافته است) می تواند در نتیجه در بعضی شرکتها موردتوجه قرار نگیرد و یا اینکه برعکس، در بعضی دیگر از شرکتها، موجبات تغییرات اساسی و پرهزینه در شیوه تولید گردد.
به خاطر علل ذکر شده در بالا، لجستیک و زنجیره تامین دیگر نمی تواند یک کارکرد و موضوع بخشی باشد، بلکه نیازمند آن است که به عنوان عاملی محوری برای رسیدن به موفقیت کل شرکت محسوب شده و مدیریت گردد و به این ترتیب تغییرات داخلی و خارجی در فعالیتهای زنجیره تامین، ممکن است دلیل کافی جهت تجدیدنظر اساسی بعضی شرکتها، در استراتژی کلی شرکت محسوب گردد.
منابع و ماخذ :
1- احسان پور ، حسن ، " نقش تجارت الکترونیک در زنجیره تامین " اینترنت
2- دکتر طالقانی ، محمد "تجارت الکترونیک و چالشهای آن در ایران " اینترنت
3- صوفیا ، جواد " زنجیره تامین "
4- حسن پور ، نوید " نگاهی کوتاه به تجارت الکترونیک در ایران و جهان " اینترنت
5- صنایعی ، علی " کاربردهای کسب و کار الکترونیک " اینترنت
6- سعیدی ،سهیل ، سرمد " کسب و کار الکترونیک "
7- نیلی پور ، اکبر "مدیریت زنجیره تامین و فن آوری اطلاعات " اینترنت
تجارت الكترونيك هم به علت نوپا بودن و هم به علت كاربردها و زمينه هاي بسيار متنوع فعاليت ، نزد مراجع گوناگون تعاريف مختلفي دارد كه به تعدادي از آن ها اشاره مي شود :
• تجارت الكترونيك به معناي مبادله محصولات و خدمات در مقابل پول و با استفاده از توانايي هاي اينترنت است .
• تجارت الكترونيك اصطلاح معادلي براي خريد و فروش محصولات(زنجیره تامین ) ، خدمات و اطلاعات به وسيله زيرساختارهاي شبكه اي است .
• تجارت الكترونيك نوعي از تجارت است كه بر پردازش و انتقال الكترونيكي داده ها شامل متن ، صدا و تصوير مبتني است . اين تجارت فعاليت هاي گوناگوني از قبيل مبادله الكترونيك كالاها و خدمات ، تحويل فوري مطالب ديجيتال ، انتقال الكترونيك وجوه ، مبادله الكترونيك سهام ، بارنامه هاي الكترونيك ، طرح هاي تجاري ، طراحي و مهندسي مشترك ، بازاريابي مستقيم و خدمات بعد از فروش را دربر مي گيرد .
تاريخچه پيدايش و شكل گيري تجارت الكترونيك:
تاريخچه تجارت الكترونيك بيشتر به تعريفي كه از آن مي شود ، بستگي دارد . يك عقيده اين است كه اولين داد و ستدي كه توسط تلفن و يا فاكس انجام گرفت ، اولين داد و ستد به شكل تجارت الكترونيك است . اما تجارت الكترونيك به شيوه امروزي در دهه 1960 ميلادي و بر مبناي « مبادله الكترونيك داده ها » ، يعني تبادل الكترونيك اسناد استاندارد شده از يك رايانه به رايانه ديگر ، شكل گرفت . مبادله الكترونيك اطلاعات زمينه انتقال الكترونيكي اسناد تجاري را براي شركت ها فراهم نمود به گونه اي كه نياز به دخالت انسان در اين فرايند به حداقل رسيد . در واقع مبادله الكترونيك داده ها را مي توان پدر تجارت الكترونيك امروزي به حساب آورد . چرا كه فناوري هاي انتقال پيام با كاهش كاربرد كاغذ در فرايندهاي تجاري و افزايش اتوماسيون ، كم كم در تمامي فرايندهاي تجاري سازمانها نفوذ كرد و به مرور زمان با ارتقاي كارايي اين فرايندها ، به عنوان يكي از بخش هاي لاينفك تجارت درآمد . اگرچه ، آنچه هم اكنون مي توان نام تجارت الكترونيك سنتي بر آن نهاد ، تنها به مبادله الكترونيك داده ها محدود نمي شده است و دامنه گسترده اي از شكل هاي گوناگون پيام ، رمزينه و پرونده ها را در كنار ارسال رايانه اي اسناد دربرمي گيرد .
با گذشت زمان و پديد آمدن ابزارهاي ذخيره ، بازاريابي و پردازش داده ها و دسترسي عامه مردم و سازمان ها و همچنين پيشرفت فناوري هاي مخابراتي و شبكه هاي كامپيوتري ، فرصتي پديد آمد كه بازيگران صحنه تجارت آن را بسيار سودمند يافتند . همچنين طي بيست سال گذشته يكي از روندهاي عمده در گسترش تجارت الكترونيك كاهش چشمگير قيمت سخت افزارهاي كامپيوتري و مهم تر از آن ايجاد استانداردهاي جهاني براي توسعه سخت افزارها بوده است . چنين فرايندي را « استاندارد سازي يكپارچه سيستم هاي باز » مي نامند . در مورد نرم افزارها نيز چنين روندي وجود داشته است ، اما استانداردهاي نرم افزاري هنوز به اندازه استانداردهاي سخت افزاري يكپارچه ،
امروزه به لطف كاهش چشمگير قيمت سخت افزارها و انعطاف پذيري و سازگاري استانداردهاي نرم افزاري ، امكان مبادله اطلاعات در سطح جهان با هزينه هاي اندك براي عامه مردم فراهم شده است . مبناي اصلي و بنيادي تجارت الكترونيك به بيان ساده نيز همين دسترسي سريع ، ارزان و آسان به اطلاعات براي انجام داد و ستد از طريق اينترنت است .
مراحل شکل گیری تجارت الکترونیک :
مرحله اول – پيدايش شبكه هاي خصوصي : اولين گام ها در پيدايش تجارت الكترونيك در دهه 70 و 80 ميلادي و توسط برخي از دولت ها و تاجران بزرگ بين المللي كه مي كوشيدند تا تبادل اطلاعات و امنيت مربوط به آن را توسعه بخشند ، برداشته شد .
مرحله دوم – پيدايش پست الكترونيك و چت : اين مرحله مربوطه به اواخر دهه 80 و اوايل دهه 90 ميلادي است كه طي آن نسل اول مخابره اخبار همچون پست الكترونيك و چت كردن به وجود آمد . در اين مرحله استفاده از وب در ميان دانشگاهيان و اعضا مراكز علمي و تحقيقاتي و آموزشي رواج يافت.
مرحله سوم – ظهور مرورگرها : در سال 1995 ميلادي كه ظهور مرورگرها در وب براساس پروتكل انتقال فوق متن به وقوع پيوست و ايجاد صفحات ميزبان به عنوان يكي از ضروري ترين بخش هاي سايت هاي وب در اين سال انجام گرفت ، به عنوان مرحله سوم پيدايش تجارت الكترونيك به شمار مي رود .
مرحله چهارم – شروع فعاليت سايت هاي خرده فروشي : اين مرحله از اواسط دهه 1990 آغاز شد و در طي آن ، اولين سايت هاي خرده فروشي در تجارت الكترونيك به نام سايت هاي دات كام فعاليت خود را براي انجام معاملات اقتصادي كوچك شروع كردند . فعاليت هاي اين سايت ها و نتايج حاصل از آنها ، شركت هاي بزرگ تر را تشويق نمود تا وارد عرصه تجارت الكترونيك شوند و محصولات و خدمات خود را بر روي وب عرضه كنند . اين مرحله اولين قدم براي توسعه واقعي تجارت الكترونيك قلمداد مي گردد .
مرحله پنجم – تعريف مدل هاي تجارت الكترونيك : اواخر دهه 1990 ميلادي زمان آغاز اين مرحله مي باشد كه طي آن ، تجار بزرگ و سازمان ها دريافتند كه تجارت الكترونيك به صورت مدل تجارت – تجارت همانند مدل تجارت – مصرف كننده مي تواند فعال شده و مورد استفاده قرار گيرد .
به اين ترتيب وب به عنوان جايگاه اصلي براي نسل اوليه بازارهاي حراجي ، معاملات تجارت - تجارت و همچنين تجارت با مصرف كننده معرفي و مورد استفاده قرار گرفت .
نمونه مدل تجارت الكترونيك
تجارت الكترونيك زمينه بالقوه اي را براي كمك به ايجاد روابط ساده ، روان ، مولد ، شفاف و موثر بين بخش هاي تجاري و مصرف كنندگان ، مصرف كنندگان با بخش هاي تجاري ، مصرف كنندگان با يكديگر و بخش هاي تجاري با يكديگر فراهم مي كند . اين موضوع تحت عنوان مدل ها ، وجوه ، فرصت ها و يا كاربردهاي تجارت الكترونيك طبقه بندي و بررسي مي گردد . جدول 1 مدل هاي اصلي تجارت الكترونيك را نشان مي دهد .
1- مدل مصرف كننده – مصرف كننده : اين مدل كار تجارت مابين مصرف كننده ها را به صورتي ساده و روان تسهيل مي نمايد . طرفين معامله افراد هستند و منبع درآمد پولي است كه براي برقراري ارتباط بين خريدار و فروشنده از آنها دريافت مي گردد . نحوه اخذ پول مي تواند به صورت يك مقدار مشخص و يا به صورت حق كميسيون باشد . مثل آژانس هاي مسافرتي هواپيمايي و سمساري هاي اينترنتي .
مدیریت زنجیره تامین در دنیای امروز :
امروزه مدیریت زنجیره تامین به‌عنوان یکى از مبانى زیر‌ساختى پیاده‌سازى کسب و کار الکترونیک در دنیا مطرح است. در رقابت‌هاى جهانى موجود در عصر حاضر، باید محصولات متنوع را با توجه به درخواست مشترى، در دسترس وى قرار داد. خواست مشترى بر کیفیت بالا و خدمت‌رسانى سریع، موجب افزایش فشارهایى شده که قبلا وجود نداشته است، در نتیجه شرکتها بیش از این نمى‌توانند به تنهایى از عهده تمامى کارها برآیند. در بازار رقابتى موجود، بنگاه‌هاى اقتصادى و تولیدى علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلى، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و ارکان مرتبط خارج از سازمان نیازمند یافته‌اند. علت این امر در واقع دستیابى به مزیت یا مزایاى رقابتى با هدف کسب سهم بیشترى از بازار است. بر این اساس، فعالیت‌هایی نظیر برنامه‌ریزى عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید و برنامه‌ریزى محصول، خدمت نگهدارى کالا، کنترل موجودى، توزیع، تحویل و خدمت به مشترى که قبلا همگى در سطح شرکت انجام مى‌شده اینک به سطح زنجیره عرضه انتقال پیدا کرده است. مساله کلیدى در یک زنجیره تامین، مدیریت و کنترل هماهنگ تمامى این فعالیت‌هاست. مدیریت زنجیره تامین (SCM) پدیده‌اى است که این کار را به طریقى انجام مى‌دهد که مشتریان بتوانند خدمت قابل اطمینان و سریع را با محصولات با کیفیت با حداقل هزینه دریافت کنند.
در حالت کلى، زنجیره تامین از دو یا چند سازمان تشکیل مى‌شود که رسما از یکدیگر جدا هستند و به‌‌وسیله جریان‌هاى مواد، اطلاعات و جریان‌هاى مالى به یکدیگر مربوط مى‌شوند. این سازمانها مى‌توانند بنگاه‌هایى باشند که مواد اولیه، قطعات، محصول نهایى یا خدماتى چون توزیع، عمده فروشى و خرده فروشى را تولید مى‌کنند. حتى خود مصرف‌کننده نهایى را نیز مى‌توان یکى از این سازمانها در نظر گرفت.
امروزه نقش، اهمیت و جایگاه اطلاعات براى همگان بدیهى است. گردش مناسب و انتقال صحیح اطلاعات باعث مى‌شود تا فرآیندها موثرتر و کاراتر شده و مدیریت آنها آسان‌تر شود. در بحث زنجیره تامین، اهمیت موضوع هماهنگى در فعالیت‌ها، بسیار حائز اهمیت است. این نکته در بحث مدیریت اطلاعات در زنجیره، مدیریت سیستم‌هاى اطلاعاتى و انتقال اطلاعات نیز صحت دارد. مدیریت اطلاعات هماهنگ و مناسب میان شرکا باعث خواهد شد تا تاثیرات فزاینده‌اى در سرعت، دقت، کیفیت و جنبه‌هاى دیگر وجود داشته باشد. مدیریت صحیح اطلاعات موجب هماهنگى بیشتر در زنجیره خواهد شد.
مدیریت اطلاعات و مجموعه سیستم‌هاى اطلاعاتى زنجیره تامین مى‌تواند روى بسیارى از تصمیم‌گیرى‌هاى داخلى بخش‌هاى مختلف زنجیره تامین موثر باشد که این موضوع حاکى از اهمیت بالاى این مولفه در مدیریت زنجیره تامین است.
به‌طور کلى مدیریت زنجیره تامین یکى از زیرساخت‌هاى پیاده‌سازى تجارت الکترونیک است. از دید صنعتى تجارت الکترونیکى بین بنگاه‌ها عمدتا در صنایعى رخ مى‌دهد که زنجیره تامین در آن جا شکل گرفته باشد. یک تولیدکننده همواره عاملى است که در وسط فرآیند فعالیت اقتصادى قرار دارد. با مدیریت درست زنجیره تامین همه عناصر موجود در زنجیره منتفع شده و ضمنا با ارائه کالاى مرغوب و ارزان جامعه را نیز منتفع مى‌کند. یکى از عناصر مهم مدیریت زنجیره خودکارسازى امر خریدوفروش بین اعضاى زنجیره است. این امر آن قدر مهم و حیاتى است که حتى قبل از ظهور اینترنت صنایع خودروسازى و هوافضایى که بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین زنجیره‌هاى تامین را دارند، خود با صرف هزینه گزاف اقدام به ایجاد شبکه کرده بودند.
براى مدیریت زنجیره تامین پایدارى زنجیره یک عامل مهم و حیاتى است و معمولا اشکال پیچیده، کارآمد و پایدار مدیریت زنجیره تامین تنها در بنگاه‌هاى بزرگ اقتصادى دیده مى‌شود.
ابزارهای تجارت الکترونیک ::
صاحب‌نظران، ابزارهاي تجارت الكترونيك را به دو بخش تقسيم مي‌كنند:
1ـ EDI (يا Electronic Data Interchange) يا مبادله الكترونيك داده‌ها
شبكه‌هاي ارتباطي هر روز در حال تحول و دگرگوني است و اجزاي آن زنجيره‌وار جايگزين يكديگر مي‌شود؛ نامه‌هاي كاغذي جاي خود را به نامه‌هاي الكترونيك مي‌دهد و شبكه‌هاي ماهواره‌اي، كابل‌هاي نوري و اينترنت جايگزين خطوط تلفن، فكس و تلكس مي‌شوند. در اكثر عرصه‌هاي اداري و صنعتي، مكتوب كردن اطلاعات به صورت دستي منسوخ شده است و دفاتر و بايگاني‌ها جاي خود را به كامپيوترها و بانك‌هاي اطلاعاتي داده‌اند. در اين ميان، EDI مجموعه‌اي از فناوري‌هاست كه ذخيره، نگهداري، بازيابي و انتقال اطلاعات را در بستري الكترونيك ميسر مي‌كند. اين اطلاعات ممكن است مجموعه‌اي از اطلاعات مالي، مديريتي، حساب‌هاي شخصي، اعتبارات مالي يا داده‌هايي در زمينه بورس اوراق بهادار يا وضعيت موجودي انبار يك شركت باشد. EDI درصدد است تا بتوانند دستيابي به اطلاعات را در قالبي ايمن و حفاظت‌شده تسهيل كند. EDI را نمي‌توان بخشي از تجارت الكترونيك ناميد؛ بلكه EDI ابزاري است در خدمت تجارت الكترونيكي كه ارتباطي مدرن را بين زنجيره‌هاي تأمين، ايجاد مي‌كند و انتقال اطلاعات مالي و اعتباري و دسترسي به مشخصات كنترلي و همچنين اطلاعات فني را ميسرمي‌سازد.
2-كاتالوگ‌هاي شبكه‌اي:
پس از تحقق EDI كه فقط پروتكل و قراردادي براي انتقال ايمن اطلاعات است، نوبت به بهره‌گيري از فناوري اطلاعات مي‌رسد. كاتالوگ‌هاي شبكه‌اي در واقع همان كاتالوگ‌هاي سنتي هستند كه در بستر الكترونيك قرار گرفته‌اند و امكان عرضه و تقاضاي مستقيم و همزمان را فراهم مي‌كنند. توليدكنندگان و مصرف‌كنندگان كالا و خدمات مي‌توانند با ايجاد كاتالوگ‌هاي شبكه‌اي (معمولاً در بستر اينترنت) و بهره‌گيري از ابزارهايي همچون بانك و پول الكترونيكي، به خريد و فروش محصولات خود بپردازند. همچنين، توليدكنندگان مي‌توانند براي تهيه مواد اوليه مورد نياز خود از همين كاتالوگ‌هاي شبكه‌اي، در سطحي بالاتر بهره گيرند. از فوايد اين سيستم مي‌توان به سهولت جستجو، دسترسي به نتيجه‌هاي مطلوب‌تر، سهولت مقايسه و تأمين اعتبار نزد مشتريان نام برد. ضمناً به دليل ارتباط بي‌واسطه توليدكنندگان با مشتريان و مصرف‌كنندگان اصليِ كالا و خدمات در اين سيستم، توليدكنندگان مي‌توانند بهتر و آسان‌تر به جلب رضايت مشتريان بپردازند. تجارت الكترونيك با بهره‌گيري از اين سيستم‌ها و فناوري‌ها سعي مي‌كند كه مشتري را به توليدكننده نزديك كند و با سازمان‌دهي جديد و تقسيم‌كاري نوين و حذف واسطه‌ها، هزينه‌ها را كاهش دهد و از ايجاد قيمت‌هاي كاذب جلوگيري كند. همچنين، تجارت الكترونيك، بر سامانه‌هاي حمل و نقل تأثير مي‌گذارد و با ايجاد بهينه‌ترين حالت انتقال كالا، از جابه‌جايي‌هاي بيهوده جلوگيري مي‌كند. مي‌توان گفت تجارت الكترونيك لازمه مديريت پوياي امروزي است و در سيستم‌هاي توليديِ پيوسته و بازارهاي پويا نقشي اساسي را ايفا مي‌كند.
تجارت الكترونيك و سوءاستفاده از آن:
همراه با عرضه و توسعه يك فناوري، مجرمان و سودجويان درصدد بهره‌برداري غيرقانوني و نامشروع از آن برمي‌آيند كه تجارت الكترونيك نيز از اين امر مستثني نيست. به‌طور عمده، مشكلات ناشي از سوءاستفاده سودجويان در حوزه الكترونيك، به دو شكل زير بروز مي‌كند:
1- مشكلاتي كه به علت ضعف‌هاي فني سيستم‌ها به‌وجود مي‌آيد كه از آن جمله مي‌توان به سرقت الكترونيك اطلاعات و پول اشاره كرد. اين مشكلات با توسعه دانش فني IT و پيشرفت‌هاي EDI و همچنين با سازمان‌دهي شبكه‌هاي اينترنتي و ايجاد پليس اينترنت توانمند، تا حدود زيادي مرتفع مي‌شود.
2- مشكلاتي كه به علت بي‌اطلاعي عمومي به وجود مي‌آيد كه از آن جمله مي‌توان به ايجاد مراكز تقلبي فروش اينترنتي، شبكه‌هاي فروش زنجيره‌اي نظير Gold qoest و Gold mind و مؤسسات تبليغاتي و سايت‌هاي سرمايه‌گذاري مجهول‌الهويه اشاره كرد. گردانندگان چنين سايت‌ها و شبكه‌هايي از بي‌اطلاعي كاربران سوءاستفاده مي‌كنند؛ امري كه سابقه آن به پيش از قرن 18 باز مي‌گردد، يعني زماني كه هنوز تلگراف نيز به وجود نيامده بود!
اما با وجود چنين مسائلي، توسعه تجارت الكترونيك امري اجتناب‌ناپذير در چرخه ارتباطات مدرن است و نمي‌توان به‌خاطر وجود چنين مشكلاتي، آن را محكوم كرد. در عين حال كه مي‌توان با توسعه دانش عمومي و تخصصيِ استفاده از اين ابزار و ايجاد روش‌هاي بهينه و ايمن‌سازي ساختارها، اين سوءاستفاده‌ها را كاهش داد.
نگاهی به تجارت الكترونيك در ايران :
با وجود آنكه برخي ايرانيان مقيم خارج، از طلايه‌داران اين فناوري در جهان به حساب مي‌آيند، متأسفانه تجارت الكترونيك هنوز به شکل اساسی در ايران شكل نگرفته و حتي زيرساخت‌هاي لازم براي آن به وجود نيامده است؛ اين امر موجب بروز معضلات فراواني در عرصه تجارت ايران شده است. به طور كلي، معضلات و مسايل صنعت تجارت الكترونيك در ايران را مي‌توان از دو ديدگاه داخلي و خارجي نقد و بررسي كرد.
تجارت الكترونيك از ديدگاه داخلي:
اگرچه حاكم بودن سيستم تجارت صنعتي در ايران و سودآوري‌هاي كلان اين سيستم براي گروهي از انحصارطلبان اقتصادي، ايجاد و توسعه تجارت الكترونيكي را از اولويت سازمانها و نهادهاي ذي‌ربط خارج كرده است، اما بايد توجه كرد كه ايمن‌ترين و بهترين راه براي توسعه تجارت الكترونيك، استفاده و گسترش آن با كمك صنايع و شركتهاي داخلي در عرصه داخلي است. اتصال اين سيستم به بازار جهاني بايد فقط با هدف گسترش حيطه توانمندي مورد توجه قرار گيرد و پيشرفت ارتباطات خارجي بدون پيشرفت در حوزه‌هاي داخلي، نتيجه‌اي جز خروج قدرت مالي و اقتصادي از دست سرمايه‌داران و بانك‌هاي داخلي در بر نخواهد داشت. از طرف ديگر، تحقق تجارت الكترونيك بدون ايجاد بستر مالي و اعتباري صحيح امكان‌پذير نيست و اين امر فقط با حمايت دولت ، بانك‌ها و مؤسسات مالي و اعتباري قابل تحقق است.
جنبه‌هاي خارجي تجارت الكترونيك و لزوم گسترش آن در ایران:
در سال‌هاي گذشته تجارت الكترونيك به شكل چشمگيري در سطح جهان توسعه يافته و بدنه تجارت جهاني را پوشش داده است. در اين شرايط و با در دستور كار قرار گرفتن عضويت ايران در WTO، ورود تجارت الكترونيك به ايران امري اجتناب‌ناپذير جلوه مي‌كند. اما آنچه بايد مدنظر قرار گيرد، فوايد، مضرات و صدماتي است كه ممكن است اين پديده براي اقتصاد ملي ايران در پي داشته باشد. البته با تعريفي كه از تجارت الكترونيك ارايه كرديم، اين ابزار ذاتاً نمي‌تواند مضر تلقي شود؛ اما عواملي جنبي وجود دارد كه ممكن است پس از پياده‌سازي تجارت الكترونيك در ايران، سبب پايين آمدن توليد سرانه ملي شود و يا برخي از صنايع داخلي را تهديد كند. مي‌توان گفت در صورت ضعف داخلي در زمينه تجارت الكترونيك، ممكن است ورود شركتهاي قدرتمند جهاني پيامدهايي براي كشور در پي داشته باشد؛ از جمله آنكه مصرف‌كنندگان داخلي در مواجهه با سيستم‌هاي ايمن‌تر و آسان‌تر خارجي، به سمت آنها گرايش پيدا مي‌كنند. بدين ترتيب، سهم عمده بازار داخلي را شركتهاي خارجي در دست مي‌گيرند و محصولات داخلي حتي توان مطرح شدن در بازار داخلي را نيز از دست مي‌دهند.
از طرف ديگر، شركتهاي داخلي به علت ضعف در بهره‌گيري مناسب از اين ابزار، قادر نخواهند بود تا به بازارهاي جهاني نفوذ كنند و به رقابت با رقباي خارجي بپردازند.
نكته مهم‌تر آنكه به علت نبود نظام بانكداري پيشرفته الكترونيك در كشور، پول و سرمايه‌هاي داخلي به سمت سيستم‌هاي معتبر خارجي نظير Master Card، Cradit Card Visa و حساب‌هاي تمام‌الكترونيكي نظير paypal و eGold و حتي حساب‌هاي آسيايي نظير LG Card و Sony Card انتقال مي‌يابد و بانك‌هاي داخلي از جذب سهم عمده‌اي از سرمايه‌هاي داخلي بي‌بهره مي‌مانند؛ بدين ترتيب، جريان خروج ارز از كشور شدت مي‌گيرد.
عزم ملي براي توسعه تجارت الكترونيك:
با وجود چنين شرايطي و با چنين چشم‌اندازي از آينده تجارت الكتروينك، بهبود و تسريع توسعه تجارت الكترونيك نيازمند عزمي ملي است كه بخش عمده‌اي از آن بر دوش وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، بانك مركزي و شوراي اقتصاد است. اميد مي‌رود كه وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات به‌جاي محدود كردن توسعه اينترنت و سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي ناكارآمدي همچون محدود كردن سايت‌ها و شركتهاي ارايه‌دهنده خدمات اينترنتي، به گسترش و توانمند كردن زيرساخت‌هاي شبكه اينترنت بپردازد و بستر ترغيب‌كننده و جذابي براي استفاده عمومي از اين فناوري ايجاد كند؛ همچنين، با سامان‌دهي بهينه سيستم پست مرسولات، موسسات فروش اينترنتي را بيش از پيش ياري كند. بانك مركزي نيز مي‌تواند و بايد با يكپارچه كردن سيستم كارت‌هاي هوشمند و ايجاد قابليت استفاده از حساب‌هاي الكترونيك در محيط اينترنت، گامي های موثرتری در تحقق پول الكترونيك در سطح كشور بردارد.
نتیجه گیری:
کاربرد فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیک در زمینه تدارکات و اجرا می تواند منافع عظیمی را با کاهش همزمان هزینه ها و افزایش رضایت مشتریان، به همراه داشته باشد. معمولاً سرمایه گذاری تنها بر روی فناوری اطلاعات، کفایت نمی کند، بلکه ممکن است تغییرات اساسی در جنبه های فیزیکی زنجیره تامین، ضروری باشد، تا منافع بالقوه لجستیک الکترونیک به طور کامل حاصل آید. از این رو بهبودهای رقابتی حاصل از لجستیک الکترونیک، می تواند برای سایر رقبا که مایل و یا قادر نیستند که به چنین بهبودهایی دست یابند، تهدیداتی را ایجاد کند، لذا تغییرات زنجیره تامین (که به وسیله لجستیک الکترونیک تسهیل یافته است) می تواند در نتیجه در بعضی شرکتها موردتوجه قرار نگیرد و یا اینکه برعکس، در بعضی دیگر از شرکتها، موجبات تغییرات اساسی و پرهزینه در شیوه تولید گردد.
به خاطر علل ذکر شده در بالا، لجستیک و زنجیره تامین دیگر نمی تواند یک کارکرد و موضوع بخشی باشد، بلکه نیازمند آن است که به عنوان عاملی محوری برای رسیدن به موفقیت کل شرکت محسوب شده و مدیریت گردد و به این ترتیب تغییرات داخلی و خارجی در فعالیتهای زنجیره تامین، ممکن است دلیل کافی جهت تجدیدنظر اساسی بعضی شرکتها، در استراتژی کلی شرکت محسوب گردد.
منابع و ماخذ :
1- احسان پور ، حسن ، " نقش تجارت الکترونیک در زنجیره تامین " اینترنت
2- دکتر طالقانی ، محمد "تجارت الکترونیک و چالشهای آن در ایران " اینترنت
3- صوفیا ، جواد " زنجیره تامین "
4- حسن پور ، نوید " نگاهی کوتاه به تجارت الکترونیک در ایران و جهان " اینترنت
5- صنایعی ، علی " کاربردهای کسب و کار الکترونیک " اینترنت
6- سعیدی ،سهیل ، سرمد " کسب و کار الکترونیک "
7- نیلی پور ، اکبر "مدیریت زنجیره تامین و فن آوری اطلاعات " اینترنت
+ نوشته شده در سه شنبه ۱۵ شهریور ۱۳۹۰ ساعت 15:37 توسط عليرضا
|
باسلام به خدمت همه بازدید کنندگان عزیز . امیدوارم از بازدید وبلاگ من راضی بوده ومثمر ثمر واقع گردد من تمام سعی و تلاش خودرا انجام می دهم که همه روزه مطالب و مقاله و تحقیق و آموزش رشته های متفاوت حسابداری را بروز نمایم و درخصوص مطالب یاد شده مطلب بگذارم و از همه شما دوستان عزیز نیز تقاضا دارم که در جهت هرچه پربارتر کردن آن مارا از نظرات سازنده خود بی بهره نگذارید . این وبلاگ دارای دوتا وبلاگ زیر مجموعه می باشد که یکی از آنها دررابطه با کامپیوتر می باشد که آدرس آن درزیر آمده است