دهكده حسابداران نوين اردبيل

در سالهایی كه به آموزش اشتغال داشت بهعنوان معاون دانشكدة علوم اداری نیز فعالیت میكرد. همچنین در سالهای 1919 تا 1921 بهعنوان مدیر و از 1921 تا 1942 بهعنوان معاون دفتر تحقیقات تجاری و اقتصادی دانشكده تجارت فعالیت داشت.
    لیتلتون بین سالهای 1915 الی 1952 یكی از پیشكسوتان حسابداری در ایالات متحد بود. از تأثیر او در آموزش حسابداری میتوان گفت كه وی پیشقدمی خلاق در آموزش حسابداری بود. این تأثیر را میتوان در سه موضع مشخص باز شناخت: توسعه رشته و آموزش تخصصها، مشاوره پایاننامهها و تحقیقات حسابداری.
    استاد اسكوریل (H.T. Scorill)
    كه در مدتی طولانی (نیمه اول قرن بیستم) مسئولیت برنامهریزی حسابداری دانشگاه ایلینویز را بهعهده داشت در دهه 1920 از لیتلتون خواست كه برای اولین بار آموزش حسابداری را در دانشگاه پایهگذاری كند كه این برنامه بهطور موفقیتآمیزی در دانشگاه اجرا شد. در پاییز 1921 اولین گروه دانشجویان ثبت نام شده و در 1922 اولین گروه كارشناسان ارشد حسابداری در ایلینویز فارغالتحصیل شدند. در راستای همین سیاست اولین برنامه دكتری حسابداری در ایالات متحد در دانشگاه ایلینویز به اجرا درآمد و اولین گروه در 1939 موفق به اخذ درجه دكتری حسابداری شدند. سالهای متمادی لیتلتون متولی امور فارغالتحصیلان حسابداری در دانشگاه ایلینویز بود. بعدها مباحث تئوری حسابداری در این دوره به رشتههای جداگانه تاریخ حسابداری و تئوری حسابداری تقسیم شد. لیتلتون تا زمان بازنشستگی در 1952 بر روی تمام رشتههای آموزشی حسابداری تأثیرگذار بود.
    لیتلتون به شكل رسمی و غیررسمی به تحصیل خود ادامه داد. در سال 1918 در همان دانشگاه ایلینویز در مقطع كارشناسی ارشد رشته اقتصاد فارغالتحصیل شد. در آن زمان، انجام چنین كاری از سوی یك عضو فعال هیئتعلمی امری غیرمعمول بود، ولی او با شجاعت شخصی و حرفهای این روال را تا گرفتن درجه دكترای اقتصاد از همان دانشگاه ادامه داد (1931). پایاننامة او تحت عنوان سیر تحول حسابداری تا سال 1900 ، در 1933 منتشر و با استقبال وسیعی رو بهرو شد و بهعنوان یكی از كارهای مهم در تاریخ حسابداری بهجا ماند.
    استاد لیتلتون شمار زیادی از پایاننامههای دانشگاه ایلینویز را مشاوره كرد بهطوری كه از 225 فارغالتحصیل در سالهای 1913 الی 1952 در دورههای كارشناسی ارشد، 76 مورد (نزدیك به 34 درصد) و در دوره دكتری 24 مورد از 26 پایاننامه (92درصد) را مشاوره داد. شاید بتوان گفت كه او مهمترین فرد در ابداع و ارتقای پذیرش دانشگاهی اولین برنامه دكتری حسابداری در جهان است. اولین فارغالتحصیل این دوره در سال 1931 موفق به دریافت درجه دكتری شد. لیتلتون در زندگی عادتهای دانشمندانهای مانند خواندن زیاد و تفكر منطقی داشت كه نتیجه آن آثار پر شمار وی در زمینه موضوعات حسابداری بود، آنهم در زمانی كه میزان مقالاتِ این زمینه به نسبت اندك بود. لیتلتون مدتی طولانی سردبیر مجله اكانتینگ ریویو (Accounting Review) بود و در مدت زندگی كاری فعال خود مقالات زیادی برای آن مجله نوشت.
    استاد لیتلتون بهتنهایی و یا به اشتراك 6 كتاب در تئوری حسابداری نوشته است كه مدتها در جامعه حرفهای مطرح بودهاند. بهعنوان مثال كتاب سیر تحول حسابداری تا سال 1900 درسال 1966 مجدداً منتشر شد. كار مشترك وی با پاتن (A.Paton) استاد دانشگاه میشیگان به نام مقدمهای بر استانداردهای حسابداری شركتها كه در سال 1940 منتشر شد، هنوز كتابی پرفروش است و شاید بتوان گفت از كارهای اولیه در شناساندن تئوری حسابداری مدرن محسوب میشود كه در ربع قرن پس از 1940، تا 2000 نسخه در سال فروخته شده است. همچنین رساله او در 1953 تحت عنوان رساله شمارة 5: ساختار تئوری حسابداری ، كه توسط انجمن حسابداران امریكا منتشر شد با استقبال وسیعی رو بهرو گشت. وی بیش از 100 مقاله در موضوعات حسابداری و مجلات تجاری تألیف كرده است.
    از آثار دیگر او میتوان از مقدمهای بر حسابداری مقدماتی (1919)، مطالعه در تاریخ حسابداری كه به همراه بی اس یامی (B. S. Yamey) در سال 1956 تألیف كرده است، مقالهای در حسابداری (1961)، تئوری حسابداری، تداوم و تغییر بههمراه زیمرمن (V. K. Zimmerman) و حسابداری مباحث خاص بههمراه مائوریك مونیتز (Mauric Moonitz) كه در سال 1965 بهچاپ رساند، نام برد. آخرین مقاله او نیز در شماره ژوئیه 1970 اكانتینگ ریویو در سن 84 سالگی منتشر شد.
    لیتلتون در سازمانهای حرفهای زیادی فعالیت داشت بخصوص در انجمن حسابداری آمریكا (AAA) كه در 1936 معاون و در سالهای 1940 تا 42 مدیر تحقیق و در 1943 رئیس آن بود. بین سالهای 1943 تا 1947 سردبیر اكانتینگ ریویو و از سال 1940 الی 1947 عضو كمیته اجرایی بود. همچنین در انجمن حسابداران رسمی آمریكا (AICPA) بهعنوان عضو كمیته روشهای حسابداری (1939–1941)، كمیته انتخاب اعضا (1943-1947) و كمیته تاریخچه حسابداری (1946-1947) فعالیت داشت. او رئیس ملی بتا آلفاپسی (Beta Alpha Psi) در سالهای 1927 تا 1929 بود؛ مؤسسهای كه او بههمراه پروفسور اسكویل در دانشگاه ایلینویز در سال 1919 تأسیس كردند. وی همچنین در بتا، گاما سیگما (Beta
    Gamma Sigma) عضویت داشت.
    استاد لیتلتون در دوران آموزش حسابداری خود بر مسائل خاصی تاكید داشت و معتقد بود كه این موضوعات در تكمیل حسابداری بهعنوان ابزار تجارت ضروری هستند. او از مفهوم بهای تاریخی بهشدت دفاع میكرد اگر چه در آن زمان پذیرش همگانی نداشت. وی شخصا تورم دهه 1920 و ركود دهه 1930 را تجربه كرده بود و شاید بیش از حسابداران فعلی تاثیر تورم و ركود را بر اقتصاد و حسابداری دیده بود. مفهوم بهای تاریخی برای حسابداران معاصر هنوز اصلی اساسی در مبادلات تجاری است، اگر چه تعدیلها و پیشنهادهایی درباره تاثیر تغییرات قدرت خرید بر اطلاعات حسابداری صورت گرفته است. به علاوه او در نوشتار و گفتار خود از مدافعان نقش اساسی شناسایی سود در تئوری حسابداری بود. همچنین اعتقاد زیادی به روشهای تخصیص هزینه داشت و همین امر موجب شد با مشاركت پاتن اصل تطابق را بهعنوان مفهومی اساسی در حسابداری پایهگذاری كند. او همچنین بیان كرد كه ساختار تئوری حسابداری بر اساس استدلال استقرایی بنا نهاده شده و ریشه در تجربه و عمل دارد و با این ترتیب این موضوع بهعنوان مفهومی مهم در مباحثات تئوری حسابداری جای گرفت.
    خوشبختانه در زمان زندگی لیتلتون، نسبت به نقش مهم وی در آموزش حسابداری آگاهی ملی و بینالمللی وجود داشت و پس از آن نیز گسترش یافت. این شناخت فزاینده از دو منبع ناشی میشود:
    1) نقش منحصر به فرد او در آموزش حسابداری و نوشتههایش در طی عمر مفید دانشگاهیش،
    2) مقالات مهم وی پس از بازنشستگی از دانشگاه ایلینویز.
    شاید بالاترین مرحله افتخار ملی هر حسابدار، فرد دانشگاهی یا حرفهای، انتخاب او برای عضویت در تالار مشاهیر حسابداری باشد؛ لیتلتون یكی از اولین افرادی است كه به این افتخار دست یافت ( 1956).
    ترجمههای متعدد از كتابها و مقالات او و ارائه مداوم نظریاتش از جمله دلایل احترام بینالمللی به اوست و افراد كمی را میتوان یافت كه بیش از او در برنامه آموزش حسابداری شركت كرده باشند.
    استاد پس از بازنشستگی از دانشگاه ایلینویز در 1952 بهصورت پارهوقت در دانشگاههای دنور(Denver)، میشیگان، ایالت كولورادو (Colorado) و ایالت آریزونا (Arizona) تدریس كرد. در سال 1934 از بتا آلفا پسی، جایزه بیشترین مشاركت ماندگار (سیر تحول حسابداری تا 1900) در ادبیات حسابداری را دریافت كرد. در 1954 نیز از مؤسسه آلفا كاپا پسی (Alpha Kappa Psi) مفتخر به دریافت جایزه شد و در سال 1967 دكترای افتخاری حقوق از دانشگاه ایلینویز دریافت كرد.
    در 21 اوت 1916 لیتلتون با بانی ری (Bonnie RaY) ازدواج كرد و صاحب دو فرزند شد. او در اوقات فراغت به مطالعه ادبیات میپرداخت و همچنین عاشق طبیعت، ماهیگیری، پیادهروی و قایقرانی بود. لیتلتون در 12 ژانویه 1974 در سن 87 سالگی درگذشت.
    در پایان جای خوشوقتی است كه كتاب ساختار تئوری حسابداری استاد لیتلتون به همت سازمان حسابرسی و به ترجمة آقای حبیبالله تیموری ماسوله در سال 81 منتشر شده است. آقای تیموری در معرفی مؤلف و كتاب او میگوید: “چرایی ضرورت این مفهوم [بهای تمام شدة تاریخی] برای آراستگی و استواری حسابداری نوین با رسایی تمام در این كتاب توضیح داده شده است. جنبهای دیگر از خدمت گرانقدر لیتلتون به تكامل حسابداری نوین كه هم در این كتاب و هم در مقالهها و سخنرانیهایش انعكاس یافته است، برجسته كردن اهمیت بنیادین تعیین سود مؤسسه برای حسابداری است. همان عبارت ساختار تئوری حسابداری كه گویای محتوای این كتاب است، مفهوم كلیدی برای شناختن و شناساندن حسابداری و آوردة لیتلتون است. در این كتاب میبینیم كه چگونه این ساختار بر شالودهای از اصول بههم پیوسته بنا شده است؛ ابَر اصولی كه خود ریشه در تجربه و كردار حسابداری دارند و بهطریق شناخت گام به گام (استقرا) استخراج شدهاند. و این مفهوم از آن پس جایگاه با اهمیتی در بحثهای حسابداری یافته است”.
    لیتلتون در مقدمه كتاب ساختار تئوری بیان میكند: “پس از سالها تدریس، كه بیشترین سر و كارم با دانشجویان بعد از دورة كارشناسی بود، بر آن شدم تا به كار توصیف جنبههای بنیادین حسابداری بنشینم و در این كار از جنبههای فنی محض چشم بپوشم … امید است كه تكنگاشت حاضر رسانندة این باشد كه در حسابداری آنقدر از مایة خرد و آنقدر منطق استوار هست كه بودنش را توجیه كند و دیده خواهد شد كه آن ساختار درونی معقولیت ]كه حسابداری است[ نه به دست تنی چند بهصورت اصول فلسفیِ استخراج شده از حقیقتی برتر و انكارناپذیر (كه این برداشت متداول از استخراج تئوری است)، بلكه بهطریق آزمون و خطا در عرصه عمل در گذار نسلها كاربرد و اشتغال حرفهای، صورت بسته است”.
    كتابشناسی:
    1- Burns، T.J. and E.N. Coffman، The Accounting Hall of Fame: Profiles of Fifty Members، Columbus: College of Business، Ohio State University، 1991
    2- Current، K.T.، A Study of Littleton’s Contributions to Selected Areas of the Theory of Accountancy، Ph.D.diss.، University of Alabama، 1971
    3- Littelton، A.C. and B.S. Yamey، eds.، Studies in the History of Accounting، Homewood، IL: Irwin، 1956
    4- Mayer، C.A.، ed.، Essays on Accountancy by A.C. Littelton، Urbana: University of Illinois Press، 1961
    5- Zeff، S.A.، Leaders of the Accounting Profession: 14 Who Made a Difference، Journal of Accountancy، May 1987، pp.46 – 71
    6- Zimmerman، V.K.، The Long Shadow of a Scholar، International Journal of Accounting، Spring 1967، PP. 1 – 20
    منابع:
    1- ساختار تئوری حسابداری، ترجمه حبیبالله تیموری ماسوله، انتشارات سازمان حسابرسی، نشریه شماره 151
    2- http://fisher.osu.edu/acctmis/hof/
    3- Michael Chatfield، Richard Vandermeersch، The History of Accounting: An International Encyclopedia، Garland Publishing Inc.، New York & London: 1996، PP. 389 – 390